مقدمه
واکنش حکومت ها نسبت به مخالفان و دشمنان و آزادي هاي سياسي آنان، به شدت متنوع و مختلف است و اغلب حکومتها سعي در نابودي دشمنان داخلي خود دارند و مخالفان خود را نيز تحت کنترل مي گيرند و حتي الامکان آزادي آنان را محدود مي کنند و براي اين اقدامات خود دلايل خاص خود را دارند. اينکه اين اقدامات تا چه حد با مباني عدالت سازگار است، مساله اي است که براي نظام هاي سياسي چندان اهميتي ندارد، زيرا منافع آنها مقدم بر عدالت است و آنچه را منافع آنها ايجاب مي کند انجام مي دهند نه آنچه را اصول عدالت لازم مي دارد. اما علي (ع) از سويي تجسم عدالت در ميان حاکمان بشري است و از سوي ديگر آزادي مخالفان و دشمنان در حکومت آن حضرت بسيار گسترده است. اين مقاله درصدد بررسي و تحليل آزادي مخالفان و دشمنان در حکومت امام علي (ع) و ارتباط [صفحه 2] آن با عدالت است، به عبارت ديگر درصدد تبيين اين مساله است که آزادي مخالفان و دشمنان در نظام سياسي حضرت علي (ع) تا چه حد و چگونه در چارچوب اصول عدالت خواهانه آن حضرت بوده است. از جمله مباحث اين مقاله: عدالت مبناي تفکر سياسي امام علي (ع)، آزادي مخالفان و عدالت، آزادي دشمنان و عدالت، هزينه ي آزادي مخالفان و دشمنان، و حدود آزادي در انديشه ي امام علي (ع)، به شمار مي روند. عمق و عظمت سيره ي سياسي حضرت علي (ع) و ناتواني نگارنده، احتمالا خطاهاي ناخواسته و نادانسته اي را موجب شده است که از خوانندگان عزيز توقع تذکر و راهنمايي دارم.
آزادي سياسي، با مخالفان و دشمنان داخلي هر حکومتي معنا و مفهوم پيدا مي کند.
صفحه 2.