پيکار علي پيکار پهلواني است جوانمرد
[صفحه 34] پيش به خونريزي او برخاسته اند. علي (ع) امر کرد تا سپاهيان او دشمناني را که پشت به جنگ کرده و مي گريزند متعرض نشوند. زخم خوردگان را به قتل نرسانند، اموال دشمن هزيمت يافته را به غنيمت نبرند و آبرو و ناموس زنان را پاس دارند. علي (ع) بارها بر کشته و قبر دشمنان نوحه گري کرد و از خداوند براي آنها آمرزش خواست. پيکار علي (ع) در تمام نبردها پيکار پهلواني جوانمرد و جوانمردي شجاع و شجاعي شريف و صديق و صريح است. شرف و شجاعت عزت نفس مي آورد. عزت نفس مانع از اين است که مرد در پنهاني مرتکب امري شود که در علن او را خفيف و موهون سازد. بي پروايي به مرگ و بي باکي و صراحت و خالي بودن از تکلّف و مصانعه با دوست و دشمن از لوازم نخوت است، نخوتي که هرگز مايه ي غرور و خود بيني نيست. علي (ع) قهرماني است که نبرد با دشمن را جز با شمشير جايز نمي شمارد؛ پهلواني است که هرگز بر روي دشمن ناتوان گريخته و زخم خورده شمشير نمي کشد و شجاعي است که هيچ گاه عليه دشمن به حيله و ناسزا متوسل نمي شود. صراحت او تا آنجا رفت که دوستانش گفتند علي (ع) با همه دليري و جنگاوري به فنون جنگ آشنا نيست. جوانمردي او به حدي بود که هرگز نخواست از فرصتهايي که غلبه ي او را بر دشمن تضمين مي کند، ولي دور از فتوت است استفاده کند؛ چنانکه پيش گفته شد از کشتن دشمن حيله گري چون عمرو عاص چشم پوشيد؛ زيرا اين مزوّر ناکس براي فرار از مرگ تا آنجا خود را پست و زبون نشان داد که برابر ديدگان علي (ع) کشف عورت کرد تا مولا از او رو بگرداند. علي (ع) تقاضاي سرداران خود را که مي خواستند به عنوان معارضه ي به مثل آب فرات را بر سپاه معاويه ببندند نپذيرفت.
صفات عاليه ي انساني مانند سلسله اي به هم متصل و مربوط است. شجاعت مايه ي اعتماد به نفس است. اعتماد به نفس مروت و فتوت مي آورد. مروت سبب مي شود که دل مرد از کينه ورزي و کين کشي پاک باشد. شجاعت و وثوق به نفس مرد را بي پروا و صريح و بي تکلف مي کند. مرد شجاع صديق نمي تواند جوانمرد نباشد. جوانمردي و پاکدلي آدمي را به رعايت ضعفا و ناتوانان بر مي انگيزد؛ اگر چه دشمناني باشند که لحظه اي
صفحه 34.