فرزندان و همسران حضرت علي[1]
حضرت اميرالمؤمنين (ع) را از ذکور و اناث به قول شيخ مفيد بيست و هفت تن فرزند بود. چهار نفر از ايشان امام حسن (ع) و امام حسين (ع) و زينب کبري ملقّب به عقيله و زينب صغري است که مکنّاة است به امّ کلثوم و مادر ايشان حضرت فاطمه ي زهرا سيّدة النّسأ(س) است و شرح حال امام حسن و امام حُسين عليهما السلام بيايد و زينب در حباله ي نکاح عبدالله بن جعفر پسر عم خويش بود و از او فرزندان آورد که از جمله محمّد و عون بودند که در کربلا شهيد گشتند. و ابوالفرج گفته که محمّد بن عبدالله بن جعفر که در کربلا شهيد شد مادرش خوصا بنت حفصة بن ثقيف است و او برادر اعياني عبيدالله است که او نيز در وقعه ي طفّ شهيد شد، و امّا امّ کلثوم حکايت تزويج او با عمر در کتب مسطور است و بعد از او ضجيع عون بن جعفر و از پس او زوجه ي محمّد بن جعفر گشت. و ابن شهر آشوب از کتاب امامت ابومحمّد نوبختي روايت کرده که امّ کلثوم را عُمربن الخطاب تزويج کرد و چون آن مخدّره صغيره بود هم بستر نگشت و پيش از آنکه با او مضاجعت کند از دنيا برفت. پنجم - محمّد مکنّي بابي القاسم و مادر او خوله ي حنفيّه دختر جعفر بن قيس است و در بعضي روايات است که رسول خدا (ص) اميرالمؤمنين (ع) را به ميلاد محمد (ص) [صفحه 2] بشارت داد و نام و کنيت خود را عطاي او گذاشت. و محمّد در زمان حکومت عمربن الخطّاب متولّد شد و در ايّام عبدالملک بن مروان وفات کرد و سن او را شصت و پنج گفته اند و در موضع وفات او اختلاف است به قولي در ايله و به قولي در طائف و به قول ديگر در مدينه وفات کرد و او را در بقيع بخاک سپردند. جماعت کيسانيّه او را امام مي دانستند و او را مهدي آخر زمان مي خواندند و به اعتقاد ايشان آنکه محمّد در جبال رضوي که کوهستان يمن است جاي فرموده است و زنده است تا گاهي که خروج کند و الحمدالله اهل آن مذهب منقرض شدند. و محمّد مردي عالم و شجاع و نيرومند و قوي بوده. نقل شده که وقتي زرهي چند به خدمت اميرالمؤمنين (ع) آوردند يکي از آن درعها از اندازه ي قامت بلندتر بود حضرت فرمود تا مقداري از دامان آن زره را قطع کنند. محمّد دامان زره را جمع کرد و از آنجا که اميرالمؤمنين (ع) علامت نهاده بود به يک قبضه بگرفت و مثل آنکه بافته ي حرير را قطع کند دامنهاي درع آهنين را از هم دريد. و حکايت او و قيس بن عباده با آن دو مرد رُومي که از جانب سلطان روم فرستاده شده بود معروف است و کثرت شجاعت و دليري او از ملاحظه ي جنگ جمل و صفيّن معلوم شود. 6 و 7 عمر و رقيّه کبري است که هر دو تن توأم از مادر متولّد شدند و مادر ايشان امّ حبيب دختر ربيعه است. 8 و 9 و 10 و 11 عبّاس و جعفر و عثمان و عبدالله اکبر است که هر چهار در کربلا شهيد گشتند و کيفيّت شهادت ايشان بعد از اين مذکور شود انشأ الله تعالي. و مادَرِ اين چهار تن امّ البنين بنت حزام بن خالِد کلابي است و نقل شده که وقتي اميرالمؤمنين(ع) برادر خود عقيل را فرمود که تو عالم به انساب عربي، زني براي من اختيار کن که مرا فرزندي بياورد که فحل و فارس عرب باشد، عرض کردم که امّ البنين کلابيه را تزويج کن که شجاعتر از پدران او هيچ کس در عرب نبوده. پس جناب امير (ع) او را تزويج کرد و از او جناب عبّاس (ع) و سه برادر ديگر متولّد گشت و از اين جهت است که شمر بن ذي الجوشن لعنه الله که از بني کلاب است در کربلا خطّ امان از براي ابوالفضل العبّاس (ع) و برادران آورد و تعبير کرد از ايشان به فرزندان خواهر چنانکه مذکور مي شود. 12 و 13 محمّد اصغر و عبدالله است و محمّد مکنّي به ابي بکر است و اين هر دو در کربلا شهيد گشتند و مادر ايشان ليلي بنت مسعود دارِميَّه است. 14 يحيي مادر او اسمأ [صفحه 3] بنت عميس است. 15 و 16 امّ الحسن و رمله است و مادر ايشان امّ سعيد بنت عروة بن مسعود ثقفي است و اين رمله رمله ي کبري است و زوجه ي ابي الهياج عبدالله ابي سفيان بن حارث بن عبدالمطّلب بوده و گفته اند که امّ الحَسَن زوجه ي جعدْبن هبيره پسر عمّه ي خود بوده و از پس او جعفر بن عقيل او را نکاح کرد. 17 و 18 و 19 نفيسه و زينب صغري و رقيّه ي صغري است، و ابن شهر آشوب مادر اين سه دختر را امّ سعيد بنت عروه گفته و مادر امّ الحَسَن و رمله را امّ شعيب مخزوميّه ذکر نموده، و نقل شده که نفيسه مکنّاه به امّ کلثوم صغري بوده، و کثيربن عبّاس بن عبدالمطّلب او را تزويج نمود و زينب صغري را محمّدبن عقيل کابين بست و بعضي گفته اند که رقيّه صغري مادرش امّ حبيبه است و او را مسلم بن عقيل به نکاح خويش در آورده بود، و بقيّه اولاد آن حضرت از بيستم تا بيست و هفتم بدين ترتيب به شمار رفته: امّ هاني و امّ الکرام و جمانه مکنّاة به امّ جعفر و امامه و امّ سلمه و ميمونه و خديجه و فاطمه - رحمة الله عليهنّ. و بعضي اولادهاي آن حضرت را سي و شش تن شمار کرده اند: هيجده تن ذکور و هيجده نفر اناث به زيادتي عبدالله و عون که مادرش اسمأ بنت عميس بوده به روايت هشام بن محمّد معروف به ابن کلبي و محمّد اوسط که مادَرِ او امامه دختر زينب و دختر رسول خدا (ص) بوده، و عثمان اصغر و جعفر اصغر و عبّاس اصغر و عمر اصغر و رمله ي صغري و امّ کلثوم صغري. و ابن شهر آشوب نقل کرده که حضرت اميرالمؤمنين (ع) را از محياة دختر امر القيس زوجه ي آن حضرت دختري بود که در ايّام صبا و صغر سنّ از دنيا برفت. و شيخ مفيد ره فرمود که در ميان مردم شيعي ذکر مي شود که حضرت فاطمه ي زهرأ عليها السّلام را فرزندي از حضرت اميرالمؤمنين (ع) در شکم بود که پيغمبر (ص) او را مُحسن نام نهاده بود و بعد از رسول خدا (ص) کودک نارسيده از شکم مبارکش ساقط شد. مؤلف گويد که مسعودي در مروج الذّهب و ابن قتيبه در معارف و نورالدين عبّاس موسوي شامي در ازهار بستان النّاظرين محسن را در اولاد اميرالمؤمنين (ع) شمار کرده اند و [صفحه 4] صاحب مجدي گفته که شيعه روايت کرده خبر محسن و رفسه را ومن يافتم در بعض کتب اهل سنت ذکر محسن را ولکن ذکر نکرده رفسه رامن جهة اعول عليها و بالجمله از پسران اميرالمؤمنين (ع) پنج نفر فرزند آوردند: امام حَسَن و امام حسين عليهما السّلام و محمّد بن الحنفيّه و عبّاس و عمر الأکبر و از ذکر کردن مادران اولادهاي اميرالمؤمنين (ع) اسامي جمله ي از زوجات آن حضرت نيز معلوم شد. و گفته شده مادامي که حضرت فاطمه عليهاالسّلام در دنيا بود اميرالمؤمنين (ع) زني را به نکاح خود در نياورد؛ چنانکه رسول خدا (ص) در زمان حيات خديجه زن ديگر اختيار نفرمود و بعد از آنکه حضرت فاطمه عليهاالسّلام از دنيا رحلت فرمود بنا بر وصيّت آن حضرت امامه دختر خواهر آن مخدّره را تزويج کرد. و به روايتي تزويج امامه از پس سه شب گذشته از وفات حضرت فاطمه عليهاالسّلام واقع شد و چون اميرالمؤمنين (ع) شهيد گشت چهار زن و هيجده تن امّ ولد از آن جناب باقي مانده بود و اسامي اين چهار زن چنين به شمار رفته: امامه و اسمأ بنت عميس و ليلي التّميميّه و امّ النبين.
.
صفحه 2، 3، 4.