زنده كردن روح تعهّد و وفاداري











زنده کردن روح تعهّد و وفاداري



اگر همه افراد يک جامعه داراي روح تعهّد و مسئوليّت باشند، در برابر ناروايي ها و زشتي ها بي تفاوت نمي مانند و اصلِ «نظارت مردمي» را به کار مي گيرند.

امام علي عليه السلام در خطبه 5/167 تذکّر داده اند که در تفکّر اسلامي و در محاکمه عمومي رستاخيز، نه تنها در برابر اعمال و رفتار خويش و در برابر ديگران مسؤوليم، بلکه در مورد امور خانه ها، شهرها و حيوانات نيز محاکمه خواهيم شد و آنگاه فرمود:

«اگر همه عالم را به من بدهند که در حقّ مورچه اي ستم کنم، هرگز نمي پذيرم.!»

وَاللَّهِ لَوْ أُعْطِيتُ الْأَقَالِيمَ السَّبْعَةَ بِمَا تَحْتَ أَفْلَاکِهَا، عَلَي أَنْ أَعْصِيَ اللَّهَ فِي نَمْلَةٍ أَسْلُبُهَا جُلْبَ شَعِيرَةٍ مَا فَعَلْتُهُ

(سوگند به خدا اگر همه عالم هفتگانه هستي را به من بدهند که خدا را با گرفتن پوست جوي از دهان مورچه اي نافرماني کنم، هرگز انجام نخواهم داد!)[1] .

سپس به احساس تکليف خود در برابر افراد جامعه اشاره مي کند و مي فرمايد:

وَلکِنْ هَيْهَاتَ أَنْ يَغْلِبَنِي هَوَايَ، وَيَقُودَنِي جَشَعِي إِلَي تَخَيُّرِ الْأَطْعِمَةِ وَلَعَلَّ بِالْحِجَازِ أَوِ الَْيمَامَةِ مَنْ لَا طَمَعَ لَهُ فِي الْقُرْصِ

(امّا هيهات! از اينکه هوا و هوس بر من غلبه کند و حرص و طمع مرا وادارد تا از غذاهاي لذيذ استفاده کنم، در حالي که ممکن است در حجاز يا يمامه کساني از به دست آوردن قرص ناني نا اميد باشند.)[2] .









  1. خطبه 11/224 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:

    1- کتاب أمالي ص496 و497 مجلس90 ح70: شيخ صدوق (متوفاي 381 ه)

    2- تذکرة الخواص ص143: ابن جوزي حنفي (متوفاي 654 ه)

    3- ربيع الابرار ص230 وج3 ص319 ح61 ب48: زمخشري معتزلي (متوفاي 538 ه)

    4- کتاب مناقب ج 2 ص 109: ابن شهر آشوب (متوفاي 588 ه)

    5- کتاب اربعين ص377 تا380: مجلسي (متوفاي 1110 ه)

    6- منهاج البراعة ج 2 ص 390: ابن راوندي (متوفاي 573 ه)

    7- بحار الانوار ج 41 ص 162 و ج 93ص 76: مجلسي (متوفاي 1110 ه)

    8- غرر الحکم ج 6 ص 249: آمدي (متوفاي 588 ه).

  2. نامه 12/45 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:

    1- الخرائج و جرائح ج2 ص542 ح2 فصل2: قطب الدين راوندي (متوفاي 573 ه)

    2- کتاب مناقب ج 2 ص 101: ابن شهر آشوب (متوفاي 588 ه)

    3- ربيع الابرار ج3 ص241 ح215 ب44: زمخشري معتزلي (متوفاي 538 ه)

    4- روضة الواعظين ص 127: ابن فتّال نيشابوري متوفاي 508 ه)

    5- استيعاب ج 2 ص 21: عبدالبر مالکي(متوفاي 338 ه)

    6- أمالي (مجلس 91(ص500 ح4: شيخ صدوق (متوفاي 381 ه)

    7- کشف الغمة ج 1 ص 133: اربلي (متوفاي 687 ه)

    8- ارشاد القلوب ص 214 و 215: ديلمي (متوفاي 771 ه).