تقويت روح مسئوليّت پذيري
اتَّقُوا اللَّهَ فِي عِبَادِهِ وَبِلَادِهِ، فَإِنَّکُمْ مَسْؤُولُونَ حَتَّي عَنِ الْبِقَاعِ وَالْبَهَائِمِ. أَطِيعُوا اللَّهَ وَلَا تَعْصُوهُ، وَإِذَا رَأَيْتُمُ الْخَيْرَ فَخُذُوا بِهِ، وَإِذَا رَأَيْتُمُ الشَّرَّ فَأَعْرِضُوا عَنْهُ. (اي مردم، از خدا بترسيد و پرهيزکار باشيد، زيرا از همه شما در روز قيامت سؤال خواهد شد شما مسئول امور آفريده هاي خدا حتي از شهرها و حيوانات خواهيد بود. خدا را اطاعت کنيد و از فرمانش سرپيچي نکنيد. هرگاه نيکي و خوبي ها را مشاهده کرديد، انتخاب نماييد و اگر شرّ و بدي يافتيد، از آن اعراض کنيد.)[1] . روشن است که تنها با مأموران نظامي و انتظامي يا ديگر دست اندرکاران قانون و نظم اجتماعي نمي شود در برقراري نظم و عدل اجتماعي موفّق بود. نمي شود براي فرد فرد جامعه مأموران مخفي استخدام کرد. امکان ندارد که در همه جا نيروهاي نظامي بتوانند حضور فعّال داشته باشند و در يک کلمه، انسان نمي تواند انسان را کنترل کند و به اجراي قانون در همه زمان ها و مکان ها مجبور سازد. بايد روش قرآن کريم و نهج البلاغه و شيوه هاي پيامبران الهي را به کار بست و در هر دلي نيروي ايمان را تقويت کرد. بايد عقيده به معاد و پرسش هاي قيامت را در دل هر انساني جايگزين کرد. اگر انسان باور کند «جهان را خالقي باشد خدا نام» و بپذيرد در برابر قانون و نظم اجتماعي، روزي از او سؤال مي شود. هم خود در اجراي قانون مي کوشد و هم در اجراي قانون، نظارت و دخالت مي کند و جامعه انسان ها با احساس تعهّد افراد جامعه و اصل نظارت مردمي، راه نظم و قانون و سلامت و ترقّي را خواهند پيمود.
در اين رابطه امام علي عليه السلام فرمود:
1- عقدالفريد ج 1 ص 44 و 98: ابن عبد ربه مالکي (متوفاي 328 ه) 2- عيون الاخبار ج 2 ص 123: ابن قتيبة (متوفاي 276 ه) 3- أغاني ج 12 ص 6: ابوالفرج اصفهاني زيدي (متوفاي 356 ه) 4- کتاب أمالي ج 2 ص 91: ابوعلي قالي (متوفاي 356 ه) 5- جامع العلم ص 77: ابن عبدالبر مالکي (متوفاي 338 ه) 6- تحف العقول ص 138: ابن شعبه حراني (متوفاي 380 ه) 7- کتاب أمالي ج 2 ص 238: شيخ طوسي (متوفاي 460 ه).