هشدار از رواج فتنه ها











هشدار از رواج فتنه ها



فاصله زماني نسبتاً طولاني»25 سال» بين وفات پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم و به خلافت رسيدن علي عليه السلام، و خوگرفتن مردم با بدعت ها و رواج فساد در روابط اجتماعي، تلاش هاي اصلاحي امام علي عليه السلام را دچار مشکل کرده بود.

و تحميل سه جنگ داخلي در خلال بيش از چهار سال خلافت آن حضرت، مجال هرگونه کار فرهنگي لازم را از آن حضرت سلب کرده بود.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در يکي از سخنراني هاي خود فرمود:[1] .

«همانا خودم از رسول اللَّه صلي الله عليه وآله وسلم شنيدم که فرمود:

چگونه ايد شما زماني که فتنه اي شما را فرا گيرد که خردسال در آن رشد کند و بزرگسال در آن پير شود.

مردم طبق آن رفتار کنند و وضع جديد را به عنوان سنّت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم بپذيرند، پس اگر فردي آنرا تغيير داد گفته مي شود:

واي که سنّت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم تغيير يافت... مردمي مي آيند که براي غير خدا علم به دست آورند کنند و براي عمل نکردن بياموزند و با کارهايي که ظاهري اخروي دارد، دنيا را طلب مي کنند.»

و ادامه مي دهد:

«از واليان قبلي اعمالي ديدم که برخلاف سنّت رسول اللَّه صلي الله عليه وآله وسلم انجام گرفت و در اين مخالفت متعهّد بودند و عمداً عهد او را شکستند و سنّتش راتغيير دادند.

حال اگر من مردم را به ترک اين بدعت ها وا دارم و اين امور را به روز اوّل و شکلي که پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم قرار داده بود برگردانم، يقيناً سپاهيانم از اطرافم پراکنده خواهند شد و خودم تنها يا با عده اي کم از شيعيانم که فضل مرا و وجوب اطاعت از دستوارات مرا قبول دارند خواهند ماند.»

سپس حدود 30 مورد را ذکر مي کند که بر خلاف سنّت رسول اللَّه صلي الله عليه وآله وسلم رواج يافته است،

که حضرت از ترس پراکنده شدن مردم و تنها ماندن خود، نمي توانست در همه امور، امر به تغيير آن دهد.

چرا که اين مردم يک ربع قرن از پيامبرشان فاصله گرفته اند و به روشي غير از سيره پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم خو کرده و به آساني نمي توانستند تغيير مسير دهند.

امام علي عليه السلام در خطبه 156 هشدارهاي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم را به ياد مي آورد که فرمود:

«يَا عَلِيُّ، إِنَّ الْقَوْمَ سَيُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهِمْ، وَيَمُنُّونَ بِدِينِهِمْ عَلَي رَبِّهِمْ، وَيَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ، وَيَأْمَنُونَ سَطْوَتَهُ، وَيَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْکَاذِبَةِ، وَالْأَهْوَاءِ السَّاهِيَةِ، فَيَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِيذِ، وَالسُّحْتَ بِالْهَدِيَّةِ، وَالرِّبَا بِالْبَيْعِ»

قُلْتُ:

يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَبِأَيِّ الْمَنَازِلِ أُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذلِکَ؟ أَبِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ، أَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ؟

فَقَالَ: «بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ».

(اي علي! همانا اين مردم به زودي با اموالشان دچار فتنه و آزمايش مي شوند، و در دينداري بر خدا منّت مي گذارند، با اين حال انتظار رحمت او را دارند، و از قدرت و خشم خدا، خود را ايمن مي پندارند،

حرام خدا را با شبهات دروغين، و هوس هاي غفلت زا، حلال مي کنند،

«شراب» را به بهانه اينکه «آب انگور» است،

و رشوه را که «هديه» است،

و ربا را که «نوعي معامله» است حلال مي شمارند).

گفتم: اي رسول خدا، در آن زمان مردم را در چه پايه اي بدانم؟

آيا در پايه ارتداد؟ يا فتنه و آزمايش؟

پاسخ فرمود: در پايه اي از فتنه و آزمايش.»[2] .









  1. روضه کافي ج 8 ص 59 - 63.
  2. خطبه 14/156 نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:

    1- تحف العقول ص 162: ابن شعبه حراني (متوفاي 380 ه)

    2- اصول کافي ج2 ص50 ح1: کليني (متوفاي 328 ه)

    3- ذيل الامالي ص 171: ابوعلي قالي (متوفاي 356 ه)

    4- قوت القلوب ج1 ص92 و91 فصل16: ابوطالب مکي (متوفاي 386 ه)

    5- حلية الاولياء ج 1 ص 74 و 75: ابونعيم اصفهاني (متوفاي 402ه)

    6- کتاب زهد ص8: حسين بن سعيد اهوازي از اصحاب امام سجاد عليه السلام

    7- کتاب خصال ج1 ص329 ح25 باب السّتّة: شيخ صدوق (متوفاي 381 ه)

    8- مناقب ص 268: خطيب خوارزمي حنفي (متوفاي 993 ه).