دعا و نيايش در ميدان جنگ
امام علي عليه السلام همواره قبل از آغاز نبرد، دست به دعا و نيايش بر مي داشت و به ياران خويش و حتّي به دشمنان نيز دعا مي کرد و مي فرمود: اَللّهُ اَکْبَرُ، اَللّهُ اَکْبَر، لااِله الاّ اللّه، وَ اللّهُ اکْبَر، يا اللّهُ، يا احدُ، ياصَمَدُ يارَبّ محمّدٍ، بسم اللّه الرّحمن الرّحيم، لاحول ولاقوة الاّ باللّه العَلِيّ العظيمِ، اِيّاکَ نَعْبُد و ايّاک نستعينُ، اللّهم کُفّ عنّا بأس الظّالِمينَ. و يا در آغاز نبرد حروف رمز آغازين سوره مريم «کهيعص» را با صداي بلند مي خواند.[1] . حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در خطبه 206 نهج البلاغه در آغاز نبرد صفّين آنگاه که شنيد ياران او مردم شام را ناسزا مي گويند، فرمود: إِنِّي أَکْرَهُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا سَبَّابِينَ، وَلکِنَّکُمْ لَوْ وَصَفْتُمْ أَعْمَالَهُمْ، وَذَکَرْتُمْ حَالَهُمْ، کَانَ أَصْوَبَ فِي الْقَوْلِ، وَأَبْلَغَ فِي الْعُذْرِ، وَقُلْتُمْ مَکَانَ سَبِّکُمْ إِيَّاهُمْ: اللَّهُمَّ احْقِنْ دِمَاءَنَا وَدِمَاءَهُمْ، وَأَصْلِحْ ذَاتَ بَيْنِنَا وَبَيْنِهِمْ، وَاهْدِهِمْ مِنْ ضَلَالَتِهِمْ، حَتَّي يَعْرِفَ الْحَقَّ مَنْ جَهِلَهُ، وَيَرْعَوِيَ عَنِ الْغَيِّ وَالْعُدْوَانِ مَنْ لَهِجَ بِهِ. اخلاق در جنگ «من خوش ندارم که شما دشنام دهنده باشيد، امّا اگر کردارشان را تعريف، و حالات آنان را بازگو مي کرديد به سخن راست نزديک تر، و عذرپذيرتر بوديد، خوب بود به جاي دشنام آنان مي گفتيد. خدايا! خون ما و آنها را حفظ کن، بين ما و آنان اصلاح فرما، و آنان را از گمراهي به راه راست هدايت کن، تا آنان که جاهلند، حق را بشناسند، و آنان که با حق مي ستيزند پشيمان شده به حق بازگردند.»[2] .
خداگرائي ونيايش در تمام حالات زندگي حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام حتّي در ميدان هاي نبرد جاي توجّه و الگوگيري دارد که با نام و ياد خدا زندگي مي کرد، دوست مي شد يا خشم مي گرفت يا جهاد مي کرد.
1- اخبار الطوال ص 155: دينوري حنفي (متوفاي 282 ه) 2- کتاب صفين ص102: نصر بن مزاحم (متوفاي 212 ه) 3- تذکرة الخواص ص142: ابن جوزي حنفي (متوفاي 654 ه) 4- بحار الانوار ج 32 ص 561: مجلسي (متوفاي 1110 ه) 5- الفتوح ج 2 ص 448: ابن اعثم کوفي (متوفاي 314 ه) 6- صحيفه علوية الأولي ص180: السماهيجي 7- غرر الحکم ج 2 ص 150: آمدي متوفاي 588 ه).