روح اميدواري

پيمودن يک راه طولاني تکاملي با آنهمه مشکلات و گرفتاري هاي موجود، به «روح اميدواري» و «آينده نگري» صحيحي بستگي دارد زيرا قبل از حرکت، انسان از خود مي پرسد که:

الف - آيا حرکت و رفتن من به نتيجه خواهد رسيد؟

ب - آيا مشکلات فراوان، حرکت مرا متوقف نخواهد کرد؟

ج - آيا انواع مشکلات و خطرات را از راه تکامل مي توان برداشت؟

د - آيا توان و استعداد پيمودن راه تکامل را خواهيم داشت؟

و ده ها پرسش و آيا، آياهاي ديگر، در آغاز حرکت، در برابر ديدگان ما سبز خواهند شد که براي پاسخگوئي درست و پيداکردن روحيه قوي و اراده مستحکم و خلل ناپذير، به «روح اميدواري» نيازمنديم،

اميدواري، همه سياهي هاي دل را مي زدايد،

و اُفق نوراني آينده را به درستي در جان انسان آشکار خواهد ساخت،

و هر گونه يأس و شک و دودلي و اضطراب را از روان آدمي خارج مي سازد،

و بديهي است که بدون «اميدواري» نمي توانيم حتّي يک قدم مثبت و سازنده اي برداريم.

همه مي پرسند:

حال که روح اميدواري نقش بسيار مهمّ و سازنده اي در حرکت هاي تکاملي دارد،

راستي چگونه بايد آن را به دست آورد؟

و همواره اميدوار و شاداب و مصمّم به زندگي تداوم بخشيد؟

پاسخ سئوال ياد شده را بايد در فلسفه «نماز» و «راز نيايش» انسان با خداي هستي آفرين، جستجو نمود،

زيرا در فرهنگ نماز باورهاي گوناگون و سازنده اي مطرح است، که حضرت فرمود:

الصَّلاةُ قُربَانُ کُلِّ تَقِيٍّ[1] .

(نماز عامل تقرّب و نزديک شدن پرهيزکاران با خداست.)

که چگونگي پيدايش «روح اميدواري» با توجّه به فلسفه نماز به شرح زير امکان پذير است:

الف - جهان و انسان آفريده خداي بزرگند و با نظارت دائمي پروردگار نظام آفرينش به حرکت منظم خود تداوم مي بخشند. (الحمد للَّه ربّ العالمين)

ب - امدادهاي الهي و نظارت دائمي و عمومي خدا همواره در جهان آفرينش تحقق مي پذيرد و هر گاه که انسان دعا کند و کمک بخواهد دست او را خواهند گرفت، که مي گويد: (و ايّاک نستعين).

ج - انسان در نظام آفرينش و در برابر مشکلات و خطرات فراوان تنها نيست که با نماز و نيايش به قدرت مطلقه و بي نظير پروردگار جهان متّصل است و با او در ارتباط خواهد بود.

در نتيجه با خواندن نماز در اوقات مشخّص شبانه روز، و تکرار کلمه «ايّاک نعبد» و «ايّاک نستعين» (فقط تو را عبادت مي کنم و فقط از تو ياري مي طلبم) روح اميدواري، سراسر وجود ما را در بر مي گيرد و همه زواياي جان آدمي را روشن مي کند و انسان سراسر حرکت و تلاش مي گردد که:

برخيز،

حرکت کن،

تلاش و کوشش نما،

و پيروزي از آن تو است که امدادهاي الهي همواره دست گير تو در مشکلات خواهد بود.

از اين رو در «فرهنگ نماز» انسان تنها نيست که در رابطه با خدا و نظام هستي تفسير مي گردد.

امام علي عليه السلام با توجّه به نقش نماز در ايجاد «روح اميدواري» رهنمود مي دهد که:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَوَّلُ مَنْ أَنَابَ، وَسَمِعَ وَأَجَابَ، لَمْ يَسْبِقْنِي إِلَّا رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه وآله وسلم بِالصَّلَاةِ.

(خدايا من نخستين کسي هستم که به تو روي آورد، و دعوت تو را شنيد و اجابت کرد، در نماز، کسي از من جز رسول خدا صلي الله عليه وآله پيشي نگرفت.)[2] .

ابن سينا، آن دانشمند بزرگ اسلامي نيز با استفاده از فرهنگ نماز و در خط حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مي گويد:

هرگاه در يکي از مسائل مشکل علمي کسي نبود مرا ياري کند وضوء گرفته و به مسجد مي رفتم و پس از خواندن دو رکعت نماز حل آن مشکل علمي را از خداوند بزرگ مي طلبيدم در نتيجه مشکل علمي من بر طرف مي گرديد.

---

1. حکمت 136 نهج البلاغه معجم المفهرس، اسناد و مدارک حکمت 136 به شرح زير است:
   

   1- تحف العقول ص221 و110: ابن شعبه حراني (متوفاي 380 هجري)
   

   2- کتاب خصال ج2 ص620: شيخ صدوق (متوفاي 380 هجري)
   

   3- منهاج البراعة ج 3 ص 309: ابن راوندي (متوفاي 573 هجري)
   

   4- غرر الحکم ج 5 ص 19: مرحوم آمدي (متوفاي 588 هجري)
   

   5- فروع کافي ج 5 ص 9: مرحوم کليني (متوفاي 328 هجري)
   

   6- وسائل الشيعه ج8 ص15: مرحوم شيخ حر عاملي (متوفاي 1104ه)
   

   7- ربيع الابرار ج5 ص252 ح114: زمخشري (متوفاي 538ه)
   

   8- تيسير المطالب ص285 ب26: سيد ابوطالب (متوفاي 424ه)
   

   9- بحارالانوار ج100 ص245: مرحوم مجلسي (متوفاي 1110ه).

2. خطبه 4/131 نهج البلاغه معجم المفهرس، اسناد و مدارک خطبه 131 به شرح زير است:
   

   1- تذکرة الخواص ص114 ب6: ابن الجوزي (متوفاي 567 هجري)
   

   2- دعائم الاسلام ص 531 ج2 ح1886: قاضي نعمان (متوفاي 363 هجري)
   

   3- کتاب النهاية ج 5 ص 270: ابن أثير (متوفاي 606 هجري)
   

   4- کتاب مناقب: ابن الجوزي (متوفاي 567 هجري)
   

   5- بحارالانوار ج34 ص110 و111 ح949: مرحوم مجلسي (متوفاي 1110ه)
   

   6- مروج الذهب ج3 ص224: مسعودي (متوفاي 346ه).