غريزه برتري طلبي

اين که هر موجود زنده اي علاقه دارد از دوستان و هم نوعان خود جلو باشد، و به پيش بتازد، صفت سازنده اي است، امّا اگر اين غريزه تربيت و تعديل نشود و به خودسري و خودخواهي، برتري طلبي و زورگوئي و طرد و محکوم کردن ديگران بيانجامد، فاجعه آميز و ويرانگر خواهد شد، و ريشه هرگونه استبداد و استثمار و استعمار اقتصادي فرهنگي است و بايد با آن مبارزه نمود و در چهارچوب حرکت تکاملي نگهداشت تا منشأ مسابقات و سرعت عمل در خوبي ها شود و از حدود خود تجاوز نکند.

در اين رابطه، حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام خطاب به مالک اشتر نوشت:

يا مالِکُ، وَايَّاکَ وَالْإِسْتِثَارَ بِمَا النَّاسُ فِيهِ أُسْوَةٌ... فَإِنَّهُ مَأْخوذٌ مِنْکَ لِغَيْرِکَ

(اي مالک از امتياز خواهي براي خود در آنچه را که مردم با تو مساوي هستند بپرهيز... چرا که به زودي محاکمه و بازخواست خواهي شد و همه چيز از تو گرفته مي شود.)[1] .

و تفوّق طلبي را در چهره پسنديده اش چنين توصيف مي فرمايد که:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَوَّلُ مَنْ أَنَابَ، وَسَمِعَ وَأَجَابَ، لَمْ يَسْبِقْنِي إِلَّا رَسُولُ اللَّهِ - صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ - بِالصَّلَاةِ.

(بار خدايا تو مي داني که من نخستين کسي هستم که به سوي تو بازگشته و نداي تو را شنيده و اجابت کردم، و هيچ کس جز رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در نماز خواندن بر من سبقت نگرفت.)[2] .

---

1. نامه 149/53 نهج البلاغه المعجم المفهرس مؤلّف (مدارک گذشته).
2. خطبه 4/131 نهج البلاغه المعجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:
   

   1- تذکرة الخواص ص114 ب6: ابن جوزي حنفي (متوفاي 654 ه)
   

   2- دعائم الاسلام ص 531 ج2 ح1886: قاضي نعمان (متوفاي 363 ه)
   

   3- کتاب النهاية ج 5 ص 270: ابن أثير شافعي (متوفاي 606 ه)
   

   4- کتاب مناقب: ابن جوزي حنفي (متوفاي 567 ه)
   

   5- بحارالانوار ج 17 ص 111: مجلسي (متوفاي 1110 ه).