غريزه ترس

ترس به اندازه اي که روح احتياط و تدبير را در ما ايجاد کند، و از عواقب گناهان و زشتي ها و سقوط شخصيّت و ارزش ها بترساند خوب است.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ حُکْماً فَوَعَي، وَدُعِيَ إِلَي رَشَادٍ فَدَنَا، وَأَخَذَ بِحُجْزَةِ هَادٍ فَنَجَا. رَاقَبَ رَبَّهُ، وَخَافَ ذَنْبَهُ،

(خدا رحمت کند کسي را که چون سخن حکيمانه اي بشنود فراگيرد... و از نظارت و مراقبت خدا بر اعمالش غفلت نکند و همواره از گناهانش بترسد.)[1] .

امّا اگر غريزه ترس، کنتزل و تعديل و راهنمائي نشود انسان را به انزوا طلبي و زبوني و سستي و شک و ترديد و بُزدلي مي کشاند، که بايد با آن مقابله شود.

امام علي عليه السلام در اين رابطه فرمود:

إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِيهِ، فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّيهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ.

(هنگامي که نسبت به چيزي دچار ترس موهوم و بيهوده شدي، خود را در آن بيفکن و همان کار را شروع کن زيرا گاهي ترس از آن چيز سخت تر از انجامش مي باشد.)[2] .

يعني اگر ترس مي خواهد ما را به سستي و مسامحه کاري و تنبلي بکشاند راه مبارزه با آن شجاعت و بي باکي در انجام کارهاي مثبت است.

---

1. خطبه 1/76 نهج البلاغه المعجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:
   

   1- تحف العقول ص 151: ابن شعبه حراني (متوفاي 380 ه)
   

   2- کنز الفوائد ص 162: کراجکي (متوفاي 449 ه)
   

   3- مطالب السؤول ج 1 ص 59: ابن طلحه شافعي (متوفاي 652 ه)
   

   4- عيون الحکم والمواعظ ص261 ط جديد: واسطي (متوفاي 600ه)
   

   5- ربيع الابرار ج 1 ص 231: زمخشري معتزلي (متوفاي 538 ه).

2. حکمت 175 نهج البلاغه المعجم المفهرس مؤلّف، که برخي از اسناد آن به اين شرح است:
   

   1- غرر الحکم ص 142 / ج 3 ص 172: آمدي (متوفاي 588 ه)
   

   2- کتاب طراز ج 1 ص 168: سيديماني
   

   3- منهاج البراعة ج 3 ص 330: ابن راوندي (متوفاي 573 ه)
   

   4- بحار الانوار ج68 ص362 ح6 ب89: مجلسي (متوفاي 1110 ه)
   

   5- ربيع الابرار ج5 ص311 ح22: زمخشري معتزلي (متوفاي 538ه)
   

   6- المستطرف ج1 ص219 ب32: ابشيهي (متوفاي 852ه).