غريزه خشم (عصبانيّت)
و بايد هر موجود زنده اي داراي قدرت دفاعي و ابزار و وسائل حفظ و نگهداري خويش، و پاسخگوئي به تهاجم دشمن را داشته باشد، که خداوند حکيم جهان آفرين به هر موجود زنده اي متناسب با نوع نياز و چگونگي دفاع، آن وسائل دفاعي لازم به همه آنها داده است که غريزه خشم يکي از آنهاست، پس غريزه خشم، در رابطه با دفاع از جان و مال و ناموس فرد و جامعه، مقدس و ارزشمند است و به کارگيري آن نوعي جهاد و پيکار بحساب مي آيد. امّا اگر تعديل نشود و در مسير خدائي و دفاع از فرد و جامعه قرار نگيرد ويرانگر و نشانه جنون و ديوانگي است. که حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: الْحِدَّةُ ضَرْبٌ مِنَ الْجُنُونِ، لِأَنَّ صَاحِبَهَا يَنْدَمُ، فَإِنْ لَمْ يَنْدَمْ فَجُنُونُهُ مُسْتَحْکِمٌ. (تندخوئي و عصبانيّت بيهوده، نوعي جنون و ديوانگي است چرا که صاحبش زود پشيمان مي گردد، امّا اگر پشيمان نشود جنونش کامل است.)[1] . بنابراين غريزه خشم يکي از نعمت هاي الهي است که مي توان پس از تربيت و کنترل و تعديل در جهت انساني از آن بهره مند گرديد، و دفاع مقدّس را سامان داد.
در زندگي اجتماعي انسان و در جهان حيوانات طبيعي است که حمله و هجوم وجود دارد
1- غرر الحکم ص 52 / ج 2 ص 117: آمدي (متوفاي 588 ه) 2- الحکم المنثورة ص 563: ابن ابي الحديد معتزلي(متوفاي 656 ه) 3- منهاج البراعة ج 3 ص 347: ابن راوندي (متوفاي 573 ه) 4- بحارالانوار ج70 ص266: مجلسي (متوفاي 1110ه).