عبادت آزادگان
[صفحه 170] علي عليهالسلام فرمود: ان قوما عبدواالله رغبه فتلک عباده التجار و ان قوما عبدوا الله رهبه فتلک عباده العبيد و ان قوما عبدوا الله شکرا فتلک عباده الاحرار. گروهي به اميد پاداش الهي او را عبادت ميکنند و اين عبادت عبادت بازرگانان است (همچنانکه بازرگانان بهاميد سود معامله ميکنند) و گروهي از ترس عذاب، عبادت ميکنند و اين عبادت، عبادت بندگان است (همانطوري که بردگان از ترس اربابان خود، خدمت ميکنند آنان هم از بيم دوزخ عبادت خدا مينمايند) و گروهي براي اداي شکر و سپاسگزاري، بندگي خدا ميکنند. و اين عبادت، عبادت آزادمردان است (که از هر علاقه و قدي جز خدا رها و آزادند). [صفحه 171]
حريت يعني آزادي، حر يعني آزاد. آدم آزاد روحش بزرگ، روحيهاش قوي، افکارش بلند، کردارش ستوده و همتش عالياست. آزادگي از حرکات و سکنات او کاملا نمايان است، در همه جا همت عالي خود را به کار ميبرد و استفاده مشروعي که بايد بکند ميکند، مانند ساير مردم، با اشخاص دوست ميشود اما نه براي مال و جاه و مقام، بلکه به خاطر دوستي با هم نوع، مانند ديگران عبادت خدا ميکند: نماز ميخواند روزه ميگيرد و ساير آداب و دستورات مذهبي را بجا ميآورد اما با اين تفاوت که بعضي از مردم براي خودنمائي و تظاهر عبادتي بجا ميآورند و اصلا پاداشي ندارند و عدهاي از مردم به طمع بهشت و به واسطهي ترس از دوزخ، عبادت خدا ميکنند و از اين جهت پاداش خود را کم مينمايند ولي شخص آزاده بدون تظاهر و براي آنکه خدا را شايسته عبادت ميداند، عبادتش ميکند و بدينوسيله اجر خود را در درگاه خداوند متعال زيادتر و بهتر ميگرداند.
صفحه 170، 171.