آشنائي مختصر با نهج‏البلاغه

کتاب ارزشمند نهج‏البلاغه گزيده‏اي است از سخنان اميرالمومنين علي بن ابي‏طالب عليه‏السلام که توسط سيد رضي رضوان‏الله عليه آن دانشمند سترگ قرن چهارم هجري جمع‏آوري شده و بر سه بخش: خطبه‏ها و سخنرانيها، نامه‏ها و بخشنامه‏ها و سخنان حکمت‏بار کوتاه تنظيم گرديده است، درباره‏ي نهج‏البلاغه و گردآورنده‏ي آن، سخن‏ها گفته شده بررسي‏هائي به عمل آمده است که اين مختصر را مجال بيان آن نيست[1] اما آنچه که در اين مقدمه اشاره بر آن لازم است، موضوع و محتواي علمي نهج‏البلاغه مي‏باشد که اين دروس بر اساس آن تهيه و تنظيم گرديده است.

در نهج‏البلاغه، معارفي عظيم از جهان‏بيني الهي، شناخت خداوند و صفات او و... مطرح شده، سخن از معرفت خدا آغاز مي‏شود و به فلسفه‏ي آفرينش و حکمت بعثت انبيا به طور کلي و وضع جامعه‏ها در شبانگاه ظلماني فترت اشارت‏ها مي‏کند به جهانداري و شيوه صحيح حکومت و رهبري مي‏پردازد و حق و وظيفه زمامدار و نيز امت را برمي‏شمارد، به فضائل اخلاقي و آراستگي‏هاي رفتاري و گفتاري ارج مي‏دهد و نيز در بعد سياسي اجتماعي رهنمودهائي مفيد و ارزنده ارائه مي‏کند. به کمک کلام، گوينده‏ي اين سخنان صاحب نهج‏البلاغه يعني آن انسان کامل و نمونه همچون هنرمندي ماهر و نقاشي چيره‏دست، در ضمن کلام خويش تمام صحنه‏هاي حيات را به تصوير مي‏کشد.

[صفحه 14]

اميرالمومنين در بيانات خود در اين کتاب، زهد ريائي را مردود مي‏شمارد، انزوا و گوشه‏گيري و دوري از مسائل سياسي و اجتماعي را محکوم مي‏کند و در عين حال تالم خاطر خود را از فساد سياسي و اجتماعي و اداري پوشيده نمي‏دارد و در موارد بيشماري تازيانه ملامت را بر پيکر بي‏تعهدان پيمان‏شکن و سست عنصر مي‏کوبد و در يک نظام آهنگ، کليه آنچه را که براي کمال بشريت و تامين زندگي تمام عيار انساني، مطرح است مورد توجه قرار مي‏دهد.

نهج‏البلاغه از قرآن الهام مي‏گيرد اين کتاب ارزشمند بشري از قرآن مجيد، آن کتاب وحي آسماني الهام مي‏گيرد بدين‏ترتيب که قرآن در سطح کلي به شکل قانون اساسي، مطالب را مطرح مي‏سازد و نهج‏البلاغه در سطح تعيين خطوط کوتاه و برنامه‏ريزي‏هاي مشخص به گونه بخشنامه و دستورالعمل به تکميل آنها مي‏پردازد.

راستي که نهج‏البلاغه از منبع وحي سرچشمه گرفته و سخنان رادمردي است يگانه که در خانه رسالت و در دامن پيامبر (ص) پرورش يافته است و به دريافت لقب «باب مدينه العلم» تشرف حاصل کرده است.

به اميد آنکه اين درس‏ها که پرتوئي از سخنان پر محتوي و انديشه‏ساز آن بزرگ است در حرکت جامعه‏ي اسلامي به سوي ايده‏آل مکتب والا و انسان‏ساز اسلام گامي بلند باشد.

[صفحه 15]

صفحه 14، 15.

به کتاب نهج‏البلاغه و گردآورنده آن از انتشارات بنياد نهج‏البلاغه مراجعه کنيد.