هدايت معنوي در قرآن
«و جعلناهم ائمه يهدون بامرنا لما صبروا و کانوا باياتنا يوقنون».[1]. هدايت در اين آيه به معناي «ارائه طريق» (نشان دادن راه) نيست زيرا اين مقام درباره حضرت ابراهيم پس از دستيابي به مقام نبوت است و مقام نبوت از هدايت به معناي ارائه طريق جدا نيست. پس منظور از امامت در اين آيه «ايصال به مطلوب» (رساندن به مقصد) است که آن نوعي از تصرف تکويني در نفوس بشري ميباشد تا آنان را در مسير کمال انداخته و از منزلي به منزل ديگر حرکت دهد. و چون اين هدايت يک تصرف تکويني و مربوط به خلق و آفرينش است و علمي است باطني پس وسيله آن، امر تشريعي يعني تبليغات و امور ظاهر و آموزشي نيست بلکه فيوضات معنوي و مقامات باطني است که مومنان با اعمال صالح خود بدان راه مييابند و رحمت پروردگارشان را در پرتو اين هدايت باطني بر خود ميپوشانند. البته امام که ديگران را هدايت به امر ميکند خود بيشتر و بيشتر واجد آن مقامات ميباشد و از اوست که مقامات و آمادگيها و استعدادها بين مردم [صفحه 280] منتشر ميشود پس امام رابط بين مردم و پروردگار در بخشيدن فيوضات باطني و گرفتن آن است همچنانکه پيامبر، رابط بين مردم و خداوند در اخذ فيوضات ظاهري و شرايع الهي که به وسيله وحي بر پيامبر نازل شد ميباشد و از آن بزرگوار به مردم ميرسد بنابراين امام دليل و راهنماي نفوس بهمقامات معنوي است کما اينکه پيامبر دليل و راهنماي مردم به سوي اعتقادات حقه و اعمال صالحه است البته گاهي امامت و نبوت در فردي جمع ميشود مانند حضرت ابراهيم عليهالسلام و پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم.
براي اينکه بحث هدايت معنوي بهتر روشن شود به اين آيه از قرآن کريم توجه فرمائيد:
صفحه 280.