ماليات، بيت المال و ماليات دهندگان

94- در مورد ماليات به گونه‏اي اقدام و رفتار کن که به مصلحت ماليات دهندگان باشد، چون حسن برنامه در مورد ماليات و ماليات دهندگان، به نفع و مصلحت تمامي طبقات مردم و کارهاي مملکت خواهد بود.

95- وضع و حال کارهاي ديگران رو به بهبود و صلاح نمي‏رود

[صفحه 41]

اگر وضع و حال ماليات دهندگان شايسته و بايسته نباشد، زيرا همه‏ي افراد مردم نان خور و زير چتر حمايت و وابسته به ماليت و ماليات دهندگان هستند.

96- توجه تو نسبت به عمران و آبادي مملکت بيش از توجه به گرفتن و جمع‏آوري ماليات باشد، زيرا ماليات به دست نمي‏آيد مگر به عمران و آباد بودن مملکت.

97- حکومتي که درصدد گرفتن و جمع‏آوري ماليات باشد، بدون اينکه عمران و آبادي در مملکت برقرار شده باشد:

الف. مملکت را به ورشکستگي و نابودي سوق خواهد داد.

ب. و مردم را دچار هلاکت مي‏گرداند.

ج. و در نتيجه، حکومت، ثبات خود را از دست مي‏دهد و رو به سقوط حتمي مي‏گذارد.

98- اگر ماليات دهندگان (اعم از کليه‏ي اصناف و طبقات مختلف جامعه) شکايت کردند:

الف. از سنگيني و زيادي ماليات‏ها.

ب. يا از علل موجهي که به سبب آنها نمي‏توانند ماليات خود را بپردازند،

ج. يا از خشکسالي و بي‏آبي و نيامدن باران‏هاي سالانه.

د. و يا از امراض گوناگوني که باعث از بين رفتن محصولات گشته است،

پس وظيفه تو اين است که:

99- آنقدر به آنان در پرداخت ماليات تخفيف بدهي تا اينکه کارهايشان رو به اصلاح و بهبودي برود. مبادا اين تخفيف دادن، برايت سنگين و گران تلقي شود، زيرا:

الف. اين تخفيف و اغماض، خود ذخيره‏اي است که بعد از

[صفحه 42]

اينکه موانع رفع شد و مملکت رو به آباداني و عمران رفت، باز به خزائن ماليات بر مي‏گردد.

ب. همچنين سبب آراستگي و پاکي حکومت تو مي‏شود.

ج. بعلاوه مورد حمايت و ستايش مردم قرار مي‏گيرد.

د. و به سبب عدالتي که در ميان مردم اعمال کرده‏اي خوشحال و سرفراز خواهي بود و مي‏تواني نسبت به اين مردم اعتماد و اطمينان پيدا کني به جهت:

1- رفاه و آسايشي که نزد آنان اندوخته‏اي و اعتماد آنان را در حمايت از حکومت جلب کرده‏اي.

2- و عدالتي که در ميان مردم برقرار کرده‏اي.

3- و مهر و محبتي که به آنان مبذول داشته‏اي.

4- و علاوه بر اينها، چه بسا کارها و مشکلاتي پيش آيد که انجام آن را به خود مردم واگذار کني و آنان نيز با طيب خاطر و اطمينان کامل آنها را بپذيرند.

در اين حالت که مردم در آسايش و رفاه و در عمران و آباداني و زير چتر حمايت عدالت و محبت حکومت به سر مي‏برند، قادر به تحمل هر مشکلي هستند.

100- توجه داشته باش که بي هيچ شک، ويراني مملکت از فقر و فاقه ملت است و فقر و تنگدستي ملت نيز ناشي از ثروت اندوزي زمامداران است، که خود، از اين خصلت‏هاي زمامداران سرچشمه مي‏گيرد:

الف. از هم و غم آنان در ثروت اندوزي براي روزي که از حکومت عزل مي‏شوند.

ب. سوء ظن نسبت به بي ثباتي سلطه و حکومت خود.

ج. از عبرت نگرفتن و غفلت ايشان از عواقب شوم جباران و ستمگران.

[صفحه 43]

صفحه 41، 42، 43.

---