اصول کلي

50- نبايد نيکوکاران و زشت کاران در پيش تو يکسان باشند، که در اين صورت:

الف. نيکوکاران نسبت به کارهاي شايسته دلسرد و بي‏رغبت مي‏شوند.

ب. و بد کاران نسبت به جرائم و زشتي‏هاي خود جري و تشويق

[صفحه 28]

مي‏گردند.

51- هر يک از اين دو گروه (بدکاران و نيکوکاران) را، به تناسب اعمال و کرداري که انجام داده‏اند، به جزاي آنچه که انجام داده‏اند برسان.

52- بهترين عوامل اثبات حسن ظن زمامدار نسبت به مردم عبارتند از:

الف. احسان به قاطبه‏ي مردم.

ب. برداشتن سنگيني هزينه‏ها و مخارج زندگي از دوش مردم و سبک نمودن آن.

ج. وادار نکردن مردم به کاري که از عهده آن بر نمي‏آيند.

53- در اين زمينه بايد روشي را در پيش گيري که مردم احساس کنند نسبت به آنان واقعا حسن ظن داري. اگر مردم چنين احساسي کردند، در اين موقع است که حسن ظن، بسياري از رنج‏ها و مشکلات و گرفتاري‏ها را از ميان بر مي‏دارد.

54- به کسي حسن ظن داشته باش که از بوته امتحان بخوبي بيرون آمده باشد.

55- و به کسي سوء ظن داشته باش که از بوته آزمايش بد بيرون آمده باشد.

56- روش و سنن صالحان و بزرگان آن قوم و ملت را که در ميان ايشان به جا مانده است و مردم نيز به وسيله‏ي آن سنت‏ها امورشان را اصلاح مي‏کنند، هرگز نقض مکن.

57- مبادا روشي را از پيش خود وضع کني که ناقض سنت و روش صالح گذشتگان آن مردم باشد، که در اين صورت اجر و ثواب سنن شايسته براي کساني خواهد بود که آنها را وضع کرده‏اند و گناه و وبال نقض آنها به گردن تو خواهد افتاد.

[صفحه 29]

58- نسبت به اعمال و کارهايي که موجب تثبيت صلح و امنيت و آرامش مي‏شود و همچنين در اموري که موجب قوام مردم مي‏باشد، در تمام اين موارد، با دانشمندان و عقلاء و حکماي قوم، بسيار و پيوسته مذاکره و مشاوره کن.

صفحه 28، 29.

---