اسناد نهج البلاغه از ديدگاه ذهبي











اسناد نهج‏البلاغه از ديدگاه ذهبي



چنانکه گفتيم بذر تشکيکي را که ابن خلکان افشاند پس از سالها ثمره‏اش نمايان گشت و برخي از دانشمندان متعصب از اهل‏سنت تحقيق نکرده همان اشتباه را مرتکب شدند. از آن جمله ذهبي در «ميزان الاعتدال» (جلد 1، ص 102 -101) در شرح حال سيد مرتضي مي‏گويد: «علي بن الحسين موسوي (الشريف المرتضي المعتزلي) صاحب تصانيف بسيار در سال (430 ه.) در سن 80 سالگي فوت کرد، و او متهم است که کتاب «نهج‏البلاغه» را وضع کرده و در بسياري از علوم به طور جدي شرکت داشته و کسي که کتاب او «نهج‏البلاغه» را مطالعه کند يقين پيدا خواهد کرد که آن به دروغ به اميرالمومنين عليه‏السلام نسبت داده شده است».

پاسخ

تمام اشکالهايي را که در پاسخ به ابن خلکان گفتيم، بر ذهبي نيز وارد

[صفحه 49]

است و از گفته‏ي او نيز معلوم مي‏شود که کتاب «نهج‏البلاغه» را نديده و مطالعه نکرده و ندانسته آن را به سيد مرتضي نسبت داده است و با بي‏شرمي و وقاحت سيد شريف مرتضي را متهم به دروغ و جعل و تزوير ساخته و عجولانه دو قضاوت نادرست را انجام داده است:

1- آنجا که گفته: «او (سيد مرتضي) متهم است که کتاب «نهج‏البلاغه» را وضع کرده».

و حال آنکه اين کتاب هيچ ارتباطي به سيد مرتضي ندارد و کسي که آن را جمع‏آوري کرده است سيد رضي است!!!

2- آنجا که گفته: «کسي که کتاب او «نهج‏البلاغه» را مطالعه کند يقين پيدا خواهد کرد که آن به دروغ اميرالمومنين عليه‏السلام نسبت داده شده است».

اين قضاوت نيز نادرست است زيرا هزاران نفر از انديشمندان و بزرگان شيعه و اهل‏سنت «نهج‏البلاغه» را خوانده‏اند و حتي يک نفر از آنها ادعا نکرده که چنين يقيني برايش حاصل شده باشد.

بلکه چنانکه گذشت ابن ابي‏الحديد آن دانشمند بزرگ اهل‏سنت در شرح خطبه‏ي (الهاکم التکاثر- 221) مي‏گويد: «من سوگند مي‏خورم به همان کسي که تمام امتها به او سوگند ياد مي‏کنند، من اين خطبه را از پنجاه سال قبل تاکنون بيش از هزار بار خوانده‏ام و هر زمان آن را خوانده‏ام، ترس و وحشت و بيدراي عميقي تمام وجود مرا در بر

[صفحه 50]

گرفت و در قلب من اثر عميقي گذاشت و در اعضاي پيکرم لرزش انداخت...».[1].

از ذهبي متعصب بايد سوال شود چگونه ابن ابي‏الحديد با خواندن نهج‏البلاغه يقين نکرده که آن خطبه‏ها به دروغ به اميرالمومنين عليه‏السلام نسبت داده شده است، بلکه آيا اينگونه تاثير معنوي عميق جز از سخنان شخصيتي همچون علي بن ابي‏طالب عليه‏السلام امکان پذير است؟!!!

[صفحه 51]


صفحه 49، 50، 51.







  1. شرح نهج‏البلاغه ابن ابي‏الحديد معتزلي، ج 11، صفحه‏ي 153.