شبههي 003
پاسخ: با سجع و قافيه سخن گفتن اگر طبيعي و بدون تکلف باشد و روان و [صفحه 66] سليس بوده و بر مستمع گران نيايد دليل بر فصاحت و بلاغت و از محسنات کلام به شمار ميآيد و اگر با سجع و قافيه سخن گفتن عيب و نقص کلام ميبود پس چرا قرآن کريم و احاديث نبوي و کلمات بسياري از فصيحان و بليغان عرب مشتمل بر آن است. در قرآن کريم برخي از سورهها داراي آهنگ و وزن عجيبي است نظير سورهي والشمس، والذاريات، والطور، والنجم و... و همچنين بسياري از سخنان رسولاکرم صلي الله عليه و آله و سلم داراي سجع و قافيهي خاصي است. نظير فرمودهي آن حضرت: (الا ادلکم علي خير اخلاق الدنيا و الاخره؟ تصل من قطعک و تعطي من حرمک و تعفو عمن ظلمک). (تحف العقول ص 45). و نيز فرموده: (افشو السلام و اطعموا الطعام و صلوا الارحام و صلوا بالليل و الناس نيام). و از رسولخدا صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده که فرموده: قيس بن ساعد الايادي گفته است: (ايها الناس اسمعوا وعوا، من عاش مات و من مات فات و کل ما هو آت آت، ليل داج و نهار ساج و سماء ذات ابراج...). بنابراين با سجع و قافيه بودن نهجالبلاغه دليل قوت اسناد آن است و نه دليل ضعف آن. [صفحه 67] و همچنين وجود تقسيمهاي عددي در نهجالبلاغه موجب هيچ اشکالي نيست زيرا در صدر اسلام اينگونه تقسيمها در سخنان فصيحان و بليغان متعارف بوده و در بسياري از احاديث نبوي نظير آن نقل شده است از آن جمله: در ارشاد القلوب ديلمي ص 233، آمده است: رسولخدا صلي الله عليه و آله و سلم فرموده: (سته اشياء حسنه و لکنها من سته احسن، العدل حسن و هو من الامراء احسن و الصبر حسن و هو من الفقراء احسن...) «شش چيز خوب است ولي آنها از شش گروه بهتر است: عدالت خوب است و آن از حاکمان بهتر است و صبر خوب است و آن از مستمندان بهتر است و پرهيزگاري خوب است و آن از دانشمندان بهتر است و سخاوتمندي خوب است و آن از ثروتمندان بهتر است و توبه خوب است و آن از جوانان بهتر است و حيا (عفت) خوب است و آن از زنان خوبتر است». و در حديث ديگري آمده است: (معشر المسلمين اياکم و الزنا ففيه ست خصال...). اي مسلمانان از زنا بپرهيزيد همانا در آن شش خصلت است، سه خصلت آن در دنيا و سه خصلت در آخرت، اما آنچه در دنيا است: 1- آبرو را ميريزد. 2- فقر ميآورد. (موجب تهيدستي ميشود) 3- عمر را کوتاه ميکند. و اما آنچه در آخرت است: [صفحه 68] 1- موجب خشم و غضب الهي است. 2- باعث سختگيري در حساب روز قيامت است. 3- عذاب آتش ابدي را در پي دارد. در تحف العقول نيز حديثي را ميخوانيم که در بيان بيست و چهار خصلت آمده که در آن براي هر خصلت چندين ويژگي و علامت ذکر شده است. در احاديث بسيار ديگري اينگونه تقسيمهاي عددي آمده است کساني که طالب آنها ميباشند به کتاب «الخصال» تاليف شيخ صدوق رحمهالله و «المواعظ العدديه» مراجعه کنند. لازم به ذکر است آنچه از اين قبيل تقسيمها در نهجالبلاغه آمده داراي سند معتبر و متواتر است، بنابراين، اين شبهه نيز ناتمام است.
نهجالبلاغه داراي سجع و قافيهي خاصي است و مشتمل بر تقسيمات عددي است نظير «الاستغفار علي سته معان» (استغفار بر شش معني است) و همچنين «الايمان علي اربع دعائم...» ايمان بر چهار پايه استوار است و مانند آن و کسي در صدر اسلام با آن آشنائي نداشته و پس از سپري شدن دوران جاهليت و شکوفائي ادبيات عربي جديد در دوران عباسي و شهرت آن ميان مردم. سيد رضي کتاب نهجالبلاغه را بر اين منوال تاليف کرده است.[1].
صفحه 66، 67، 68.