جاحظ
مرا با ابوعثمان عمروبن بحرالجاحظ، مدتي مديد مجالست و مصاحبت بود و با او مخالطت داشتم و جاحظ همي گفتي که اميرالمؤمنين عليبن ابي طالب- رضي الله عنه- را صد کلمه است که هر کلمهاي برابر هزار کلمه باشد، از فضيلت و حکمت و فصاحت و [صفحه 13] بلاغت. و اين صد کلمه از محاسن سخن عرب است و از اُحاس سخنهاي ايشان داشتهاند. و من مدتي دراز از او التماس همي کردم و از او ميدرخواستم تا اين صد کلمه را از بهر من به هم آرد و يا بر من املا کند، و او مرا وعده همي داد و طريق تغافل همي سپرد و بدان بخيل مينمود، و چون جاحظ پير شد و به آخر عمر رسيد، مسوّدات و مصنفات خود را جمع کرد و اين صد کلمه از جمله آن بيرون آورد و به خط خويش بنوشت و به من داد.[2]. جاحظ از مؤلفان بلند آوازه و نويسندگان نابغهي جهان اسلام است. او کثير التأليف است و پرکار. آثارش آکنده است از آگاهيهاي گونه گون دربارهي دورهاي از تاريخ اسلام که در آن ميزيسته است. شرح حال و آثار او را بسياري رقم زده و کساني پژوهشهاي مستقلي دربارهي او سامان دادهاند.[3].
ابوعثمان عمروبن بحر البصري(م255) اديب و متکلم بلند آوازه قرن سوم هجري و از مؤلفان سختکوشي است که به کلام مولا با شگفتي مينگريسته و بر اوج بلاغت کلام امير بيان علي (ع) خيره بوده است. جاحظ با اعجاب تمام صد سخن از کلمات مولا را گرد آورده که به ديدهي او «هر يک از آن با هزار سخن برابر بود». اين مجموعه که با عنوان «مأة کلمه» شهره است، هماره مورد توجه عالمان و اديبان و محدثان بوده است. رشيد و طواط اين مجموعه را با عنوان «مطلوب کل طالب» ترجمه و شرح کرده است. در مقدمه يکي از نسخههاي آنکه به سال 686 کتابت شده است به نقل از ابوالفضل احمدبن ابي طاهر[1] (م280) آمده است:
صفحه 13.