عبدالعظيم الحسني
«عبدالعظيمبن عبدالله... له کتاب خطب اميرالمؤمنين (ع)».[2]. محقق متتبع حضرت آقاي عطاردي که کتابي مفرد و مستند و سودمندي دربارهي «عبدالعظيم» نگاشته و روايات منقول از وي را گردآورده است، درباره اين کتاب وي نوشته است: عبدالعظيم حسني کتابي درباره خطبههاي اميرالمؤمنين نوشته بود. در اخبار او دو حديث از اميرالمؤمنين (ع) ديده ميشود که يکي از آنها حديث معروفي است که آنحضرت با شريح قاضي در مورد منزلي که خريده بود، گفتگو ميکند. اين خطبه اکنون در نهجالبلاغه نيز موجود است و با خطبهاي که از طريق عبدالعظيم نقل شده است فرقي ندارد.[3] وليکن خطبهي دوم که در امالي شيخ از عبدالعظيم روايت شده و موضوع آن [صفحه 12] در مذمت دنياي فاني و عدم اعتنا به لذت اين جهان است، جز در اين طريق در طريق ديگر مشاهده نميشود و در نهجالبلاغه نيز اين خطبه ذکر نگرديده است. اين خطبه را نيز حضرت عبدالعظيم از شريح قاضي روايت کرده است.[4]. دربارهي زندگاني اين محدث جليل القدر با اينکه از کهنترين روزگاران نگاشتههايي رقم خورده است، اما چندان آگاهيهاي تفصيلي در اختيار نيست.[5].
عبدالعظيمبن عبدا للهعلوي حسني از محدثان، مفسران و راويان معتمد و موثق و از چهرههاي برجسته تاريخ شيعه است. او در پي تعقيب ستمگر زمان به ري وارد ميشود و پس از مدتي زندگي در اختفأ و ارتباط با برخي از شيعيان و گسترش افکار و انديشه و بهرهگيري کساني از شيعيان از وي، در همان ديار در ميگذرد و به خاک سپرده ميشود.[1] حضرت عبدالعظيم آثاري رقم زده است. نجاشي که به تفصيل از وي ياد کرده است، در آغاز گزارش احوال وي نوشته است:
صفحه 12.