احتمال متشابهات در سنت











احتمال متشابهات در سنت



جمعي به دليل احاديث وارده معقدند که سنت نيز همانند قرآن داراي محکم و متشابه است.

اين نظر صحيح نيست، زيرا معتقديم که سنت براي تبيين قرآن آمده است و اگر داراي متشابهات باشد، تفسيري براي قرآن ( و بالاخص آيات متشابه، مطلق و... ) نخواهيم داشت. اين است که مي‏گوييم سنت تنها از محکمات تشکيل يافته است و متشابهاتي ندارد.

با اين مقدمات، به خوبي مي‏توانيم کلمات آتي مولا را درک کنيم.

حضرت جايگاه قرآن و سنت و نقش اساسي اين دو را در جامعه‏ي اسلامي، در عبارتي کوتاه با استناد به قرآن کريم بيان داشته و مي‏فرمايد نقش قرآن و سنت در جامعه‏ي اسلامي، نقش حاکميت، مرجعيت و ملجئيت است. يعني در هنگام مشخص نبودن حق از باطل و در زمان تشتت افکار و انديشه‏ها قرآن و سنت حاکم است، آن هم نه همه‏ي آيات قرآن، بلکه آيات «محکم» که همگي صريحند و داراي يک احتمال:

و اردد الي الله و رسوله ما يضلعک من الخطوب و يشتبه عليک من الامور، فقد قال الله تعالي لقوم احب ارشادهم:

«يا ايها الذين آمنوا اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم، فان تنازعتم في شي‏ء فردوه الي الله و الرسول»

فالرد الي الله: الاخذ بمحکم کتابه و الرد الي الرسول: الاخذ بسنته الجامعه غير المفرقه.

مصيبتهايي که برايت پيش مي‏آيد و اموري که بر تو مشتبه مي‏شود به خدا و پيامبرش ارجاع ده! زيرا خداوند به قومي که راهنماييشان را دوست مي‏دارد، فرموده است: «اي مومنان، اطاعت خداوند کنيد و اطاعت پيامبرش و اطاعت اولي الامري که از خود شما هستند و اگر در چيزي نزاع کرديد آن را به خدا و رسولش بازگردانيد».

[صفحه 151]

بازگردانيدن کار به خدا يعني عمل به محکمات کتاب او و بازگردانيدن کار به رسول، يعني عمل به سنت قطعي و مورد اتفاق آن حضرت.

از بيان مولا ( بالاخص از استناد حضرت در مراجعه به قرآن و سنت در آيه‏ي مذکور ) مي‏فهميم که از ديدگاه نهج‏البلاغه، دستورات رسول‏الله صلي الله عليه و آله و ائمه‏ي معصومين عليهم‏السلام به دو دسته تقسيم مي‏شوند:

بيان احکام الله

فرمانهاي حکومتي

پيغمبر و امامان معصومين عليهم‏السلام زماني که احکام الله را بيان مي‏کنند و از حلال و حرام و مانند آن سخن مي‏گويند و مردم را براي عمل به واجبات و ترک محرمات و... دعوت مي‏کنند، در مقام بيان احکام الله هستند، ولي زماني که خودشان تشکيل حکومت داده‏اند ( همچون رسول‏الله صلي الله عليه و آله و علي عليه‏السلام) و مردم را به جنگ کردن و تامين وسائل جنگي و مانند آن دستور مي‏دهند، اينگونه فرمانها فرمانهاي حکومتي است. اينها غير از احکام خداست که در قرآن آمده و به رسول‏الله صلي الله عليه و آله وحي شده است.

به همين دليل است که در آيه‏ي شريفه لفظ «اطيعوا» تکرار گرديده است.

«اطيعوا الله» يعني در احکام الله

«اطيعوا الرسول» يعني در فرمانهاي حکومتي

بر همين مبنا، در اولي‏الامر ( امامان معصوم عليهم‏السلام ) «اطيعوا» تکرار نگرديده است، چون منظور، فرمانهاي حکومتي بوده و حکومت رسول‏الله به آنان نيز منتقل شده است.


صفحه 151.