آفت تبعيض
يک زمامدار شايسته بايد بداند که هيچ آفتي مانند بيعدالتي و تبعيض قائل شدن در ميان افراد، به ياس و دلسردي مردم و از هم پاشيدن اساس اجتماع منجر نميشود. به عبارت ديگر، در يک جامعهي اسلامي هرگز نبايد ديده شود عدهاي که زحمات فوقالعاده ميکشند و با ايثار و جانبازي تلاش ميکنند، کمتر از استحقاق خود تشويق و قدرداني بينند، ولي در عوض کساني که عمل چشمگيري انجام ندادهاند مورد لطف و محبت زمامدار باشند و بيش از استحقاق و لياقت خود تشويق شوند. چنين امري علاوه بر آنکه يک بيعدالتي آشکار و غير اسلامي است، ضربهي مهلکي نيز بر پيکر جامعه وارد ميآورد و افراد تلاشگر را دلسرد و منزوي ميسازد و آنان از ادامهي شور و حرارت و ايثار و فداکاري باز ميدارد. بنابراين، يک زمامدار لايق همانگونه که نبايد از تشويق افراد شايسته غفلت ورزد، ميبايست از تشويقهاي بيش از حدود و حقوق اشخاص نيز که نشانهي [صفحه 148] تبعيض و عدم رعايت عدالت است، خودداري نمايد. بر اين اساس، حاکم موظف است که تشويق و قدرداني از افراد را ( بالاخص در نيروهاي مسلح ) با محاسبهاي دقيق و بر اساس کار و تلاش و لياقت اشخاص به عمل آورد و از دخالت دادن مقام و موقعيت، بزرگي و کوچکي، شهرت و گمنامي، ثروت و فقر و... خودداري نمايد. با اين ديد، علي عليهالسلام نيز ميفرمايد: ثم اعرف لکل امريء منهم ما ابلي و لا تضيفن بلاء امريء الي غيره و لا تقصرن به دون غايه بلايه و لا يدعونک شرف امريء الي ان تعظم من بلايه ما کان صغيرا و لا ضعه امريء الي ان تستصغر من بلائه ما کان عظيما. هر کس که در هر کاري آزموده شده است، آن را به حساب خودش بگذار. و زحمت و تلاش کسي را به ديگري نسبت مده و ارزش خدمت او را کمتر از آنچه هست به حساب نياور. و بزرگي شخص موجب نشود که کار کوچکش را بزرگ بشماري و نيز پستي کسي باعث نگردد که خدمت پر ارجش را کوچک به حساب آوري.
از ديدگاه علي عليهالسلام همانطور که تشويق و قدردانيهاي به موقع، براي تقويت روحيهي رزمندگان و استحکام اساس مديريت اجتماعي امري لازم و سازنده به شمار ميرود، رعايت عدالت اداري در امر تشويق نيز اهميتي فراوان و سرنوشتساز دارد.
صفحه 148.