ويژگيهاي عامه و خاصه و نقش هر يک در حکومت
[صفحه 112] هر کدام به عدم رضايت ديگري منجر ميشود. اکنون ببينيم ويژگيها و مشخصات هر کدام از اين دو گروه از ديدگاه علي عليهالسلام چيست و هر يک در نظام حکومتي چه نقشي و جايگاهي دارد: و ليس احد من الرعيه اتقل علي الوالي مونه في الرخاء و اقل معونه له في البلاء و اکره للانصاف و اسئل بالالحاف و اقل شکرا عند الاعطاء و ابطا عذرا عند المنع و اضعف صبرا عند ملمات الدهر من اهل الخاصه. احدي از رعايا در حالت صلح و شرايط عادي، از لحاظ هزينهي زندگي، بارشان بر والي (و حکومت) سنگينتر و در شرايط سختي و بروز مشکلات، کمکشان کمتر و از اجراي عدل و انصاف، ناراحتتر و درخواستهاي خود، سمجتر و مصرتر و در مقابل عطا و بخشش، کم سپاستر و ناشکورتر و با ديدن ممانعتها و دريغها (از سوي حکومت)، عذر ناپذيرتر و به هنگام بروز حوادث و مشکلات، کم استقامتتر و ناپايدارتر (از گروه خواص نيست).
گفتيم که اگر فريب و نيرنگ در کار نباشد، هيچ نظام حاکمي نميتواند رضايت تمام مردم را- اعم از عامه و خاصه- جلب کند و طبعا جلب رضايت
صفحه 112.