مفاهيم عصمت، عدالت، فسق
کساني که مرتکب هرگونه گناه و معصيت ميشوند و از اعمال گناه و آلودگي باکي ندارند، در اصطلاح فقهي به اينگونه افراد «فاسق» ميگويند. در مقابل، کساني را که در اثر رياضت و کنترل نفس در خود، ملکه و حالتي ايجاد ميکنند که در سايهي آن ميتوانند از محرمات الهي اجتناب نمايند و نسبت به انجام واجبات، سنن و فرايض ديني شايق و علاقمند باشند، «عادل» ميخوانند و اين حالت را «عدالت» ميگويند. اينگونه حالت دائمي و هميشگي نيست، ممکن است پس از مدت زماني زايل شود و يا در برابر بعضي از معاصي کارآيي نداشته باشد و نتواند انسان را از تباهي و فساد نجات دهد. اين است که ميبينيم بعضيها در مقابل صد تومان و يا يکصد هزار تومان پول حرام، همچون معصوم به راحتي نفس خودشان را کنترل ميکنند و مرتکب اينگونه آلودگيها نميشوند و نخواهند شد، اما بعيد نيست که چنين افرادي در مقابل يک ميليون و يا چندين ميليون تومان از خود لغزش نشان دهند. برخي ديگر هم در برابر مقامهايي همچون مديريت يک موسسه و يا نظارت بر يک سازمان و... ملکهي خود نگهداري و تحفظ از هواهاي نفساني را دارند، اما در مقابل مثلا پست وزارت حاضرند براي رسيدن به آن و يا در جهت حفظ آن، به معاصي نيز دست يازند. همهي اينها که گفتيم در صورت تعمد و آگاهي است، يعني انسان عادل کسي است که در اثر ملکهي «عدالت»، در صورت آگاهي و عدم نسيان و فراموشي، ممکن است مرتکب ناشايستهايي شده باشد، اما اين ارتکاب در درگاه خدا و در پيشگاه ذات مقدس ربوبي گناه و آلودگي محسوب نميشود و مورد بازخواست قرار نميگيرد و از عدالت انسان نيز [صفحه 88] کاسته نميشود. «عصمت» برخلاف «عدالت» حالتي است که معصوم عليهالسلام را به طور دائم و هميشگي در مقابل همهي معاصي و در حال عمد و نسيان از مرتکب شدن به گناه و آلودگي نگه ميدارد و در سايهي اين حالت، معصوم عليهالسلام هيچگاه مرتکب گناه نخواهد شد.
براي روشن شدن جملات حضرت، ناچار از بيان چند اصطلاح فقهي هستيم:
صفحه 88.