راه سعادت، راه شقاوت
امره بتقوي الله و ايثار طاعته و اتباع ما امر به في کتابه: من فرائضه و سننه، التي لا يسعد احد الا باتباعها و لا يشقي الا مع جحودها و اضاعتها. (علي عليهالسلام قبل از هر چيز مالک را) به اين امور فرمان ميدهد: 1. تقواي الهي 2. گزينش اطاعت خداوند. 3. عمل و پيروي از آنچه که خداوند در کتاب خود از سنتها و واجبات دستور داده است. زيرا هيچکس جز با تبعيت از آنها به سعادت نخواهد رسيد و هيچکس جز با ترک آن بدبخت نخواهد شد. منظور از «کتاب» تنها قرآن نيست، هدف اعم از قرآن و روايات اهلبيت عليهمالسلام است. در اسلام همهي سنن و آداب اسلامي را « کتاب الله» ميگويند و اين از اين جهت است که همهي واجبات، محرمات، مکروهات و مستحبات، مکتوب الهي است، يعني خداوند به قلم تقدير همهي آنها را نوشته است تا بدان عمل کنند، آن هم به گونهاي که در شرع بيان گرديده است. از وجود «لا» و «الا» در جملات گذشته (که هر دو بر حصر و انحصار دلالت دارند)، تنها راه منحصر به فرد سعادت و شقاوت در ديدگاه علي عليهالسلام به دست ميآيد، چرا که حضرت ميفرمايد: [صفحه 68] در عالم وجود هيچکس در هيچ شان و مقامي نميتواند به سعادت و نيکبختي برسد مگر با اطاعت از فرامين الهي آن هم به وسيلهي انجام فرائض و سنن و ترک محرمات. در مقابل، راه منحصر به فرد شقاوت نيز در سرپيچي از مقررات الهي و نافرماني از فرامين خداوند از طريق عمل نکردن به واجبات و يا بياعتنايي به آنها خلاصه ميشود. با اين بيان، به خوبي روشن ميشود که صرف داشتن مراتب علمي و درجات تخصصي ( هر چند بيشتر و بهتر) انسان را به سعادت نميرساند مگر آنکه بتواند در سايهي علم و دانش به اطاعت الهي نيز گردن نهد که در اين صورت، هر آن حرکتش سريعتر و مدارجش بالاتر و بيشتر خواهد شد.
در بينش اسلام، راه سعادت در اطاعت از فرامين الهي و راه شقاوت در عدم پيروي و سرپيچي از دستورات الهي خلاصه ميشود. قبل از بيان تفصيلي اين معيار اسلامي جملاتي از دنبالهي فرمان مولا را ميخوانيم:
صفحه 68.