عبرتپذيري و حرکت براساس قرآن و سنت
[صفحه 204] حرکتي، حاکم خود به خود معزول خواهد شد. علي عليهالسلام در کلمات آتي ضمن اينکه قرآن و سنت رسولالله صلي الله عليه و آله و ائمهي معصومين عليهم السلام را ملاک حرکت براي مالک معرفي ميکند، عبرتگيري از تاريخ و حوادث گذشته را براي حاکم ضرور و لازم ميشناسد. روي اين حساب ميفرمايد: و الواجب عليک ان تتذکر ما مضي لمن تقدمک من حکومه عادله، او سنه فاضله، او اثر عن نبينا- صلي الله عليه و آله و سلم- او فريضه في کتاب الله، فتقتدي بما شاهدت مما عملنا به فيها و تجتهد لنفسک في اتباع ما عهدت اليک في عهدي هذا و استوثقت به من الحجه لنفسي عليک، لکيلا تکون لک عله عند تسرع نفسک الي هواها، فلن يعصم من السوء و لا يوفق للخير الا الله تعالي. و قد کان فيما عهد الي رسولالله- صلي الله عليه و آله- في وصاياه تحضيض علي الصلاه و الزکاه و ما ملکته ايمانکم، فبذلک اختم لک بما عهدت و لا حول و لا قوه الا بالله العلي العظيم. وظيفه داري که حکومتهاي عدالت گستر و يا سنتهاي فضيلتمند و يا فريضههايي که در قرآن مجيد آمده و يا روشهايي که از پيغمبر اسلام- صلي الله عليه و آله- در کتابها نوشته شده را به ياد داشته باشي و آنچه که ما عمل کردهايم و تو آنها را ديدهاي، پيروي کني. کوشش کن از آنچه که در اين فرمان برايت تنظيم کردهام متابعت کني و دستوراتم را عمل نمايي. (اي مالک،) من با تو پيمانم را به وسيلهي اين فرمان محکم نمودم و حجت را بر تو تمام کردم تا اگر نفست سرکشي کند و پي هوي و هوس رود، بهانهاي نداشته باشي، هر چند که انسان را از بدي محفوظ نخواهد داشت و او را توفيق به نيکي نخواهد داد جز خداي متعال. پيامبر خدا- صلي الله عليه و آله- همواره به من امر فرمود که در نماز و زکات شما و نيک رفتاري با غلامانتان، سخت مراقب و مواظب باشم. [صفحه 205] با دقت در کلمات مولا ميفهميم که اولا شناخت مسائل اسلامي و باز بودن ميدان جهت اجراي احکام الله، بالاترين حجت الهي است و با وجود چنين حجتي به بهانههاي واهي نميتوان از پياده کردن احکام الله سرپيچي کرد. بر همين اساس، رهبر کبير انقلاب اسلامي ايران امام خميني در ديداري که با روحانيون داشتند، اعلام کردند: امروز حجت تمام شده است و علماي اسلام بهانهاي براي کار نکردن و عدم تلاش در جهت اجراي احکام الله ندارند. ثانيا تلاش در جهت پياده کردن احکام الله نبايستي مسوولان را از دروننگري و مبارزه با هواهاي نفساني و عمل به عبادات فردي بازدارد، بلکه وظيفه دارند ضمن تلاش در جهت برقراري و استقرار نظام، تقوي را پيشه سازند و از انجام فرايض ديني غفلت نکنند.
در فصل «جايگاه قرآن و سنت در جامعهي اسلامي» گفته شد که قرآن و سنت منبع تمام مسائل اجتماعي، سياسي، اقتصادي و... محسوب ميشوند و حرکت حاکم اسلامي بايستي براساس آن دو انجام شود و تخلف از حکم قرآن و سنت رسولالله صلي الله عليه و آله از او پذيرفته نيست و با ظهور و عملي شدن چنين
صفحه 204، 205.