خوش خدمتيها و شناختهاي شخصي را تنها ملاک قرار ندهيم
[صفحه 170] همه ميدانيم کساني که در مصدر امور قرار ميگيرند دوستان زيادي پيدا ميکنند!! و عجيب است که اين نوع دوستان اکثرا از اخلاق به ظاهر حسنه نيز برخوردار خواهند بود. آري، اينان گاهي به لباس زهاد درميآيند و ثناگوي عباد ميشوند، زماني از شهادت و شجاعت دم ميزنند و رزم اسفنديار و رستم را به باد مسخره ميگيرند، روزي خود را سخيتر از حاتم ميپندارند و ساعتي خود را انديشمند قرن تصور ميفرمايند. در حاليکه اينگونه سخنان (و حرکتهاي تصنعي) ترفندها و نقشههايي است که فرصتطلبان ميکوشند از طريق آن، ذهن مصادر امور را به خود جلب نمايند و زمام کارها را به دست گيرند. به همين دليل علي عليهالسلام به مالک توصيه ميکند که شناختهاي شخصي خود را ملاک انتخاب قرار ندهد، بلکه علاوه از معيار گذشته، موارد زير را نيز در نظر داشته باشد: ثم لا يکن اختيارک اياهم علي فراستک و استنامتک و حسن الظن منک، فان الرجال يتعرفون لفراسات الولاه بتصنعهم و حسن خدمتهم و ليس وراء ذلک من النصيحه و الامانه شيء، ولکن اختبرهم بما ولوا للصالحين قبلک، فاعمد لاحسنهم کان في العامه اثرا و اعرفهم بالامانه وجها، فان ذلک دليل علي نصيحتک لله و لمن وليت امره. ديگر آنکه نبايد انتخاب معاونانت صرفا روي خوشبيني و اطمينان توبه آنان باشد، زيرا برخي از مردان با چاپلوسي و خوش خدمتي ميکوشند خود را نزد فرمانداران، با تدبير و وارسته و کاردان جا بزنند، حال آنکه در وراي اين چهرهها از درستي و امانت و دلسوزي خبري نيست. پس آنان را با کيفيت همکاريشان با نيکان پيش از تو بيازماي و بهترينشان را که در ميان مردم به راستي و پاکدامني معروفند و در مردم اثر بهتري داشتهاند، برگزين، زيرا اين امر دليل بر پيروي تو از فرمان خدا و امام تو خواهد بود. [صفحه 171]
گفتيم از ديدگاه علي عليهالسلام «خدا گونه بودن» بهترين معيار انتخاب معاون محسوب ميشود. حضرت پس از بيان معيار گزينش معاون (و هر نوع انتخاب براي اعطاي مسووليت)، مسئلهي ديگري را نيز مطمح نظر قرار داده و با ژرفنگري داهيانهاي که خاص حضرتش ميباشد و از راز نهفتهاي که از ويژگي و پيچيدگي وجود انسان سرچشمه ميگيرد، پرده برميدارد.
صفحه 170، 171.