سهل گيري در اخذ ماليات از مردم
[صفحه 33] سهل گيري در امر اخذ ماليات و مراعات خال ماليات دهندگان علاوه بر افزايش محبوبيت حکومت اسلامي و رهبري آن، موجب تامين درآمدها دولتي توسط مشارکت مردمي خواهد شد. تخفيف و يا عفو ماليات از بعضي از صاحبان حرف و عوامل اجرايي و کارمندان دولت ميتواند رفاه عمومي را افزايش داده و در عوض در هنگام تورم و بحران اقتصادي، مشارکت مالي مردم را براي رفع مشکلات اقتصادي به دنبال داشته باشد. امام علي (ع) با عنايت به اين نکته که در زمان حکومت ايشان اکثريت مسلمين به دو پيشهي کشاورزي و دامداري شاغل بودند و با عنايت به اين که قاطبهي جامعهي اسلامي درآمد خود و معيشت خويش را از طريق اين دو حرفه تامين مينمودند به زمامدار اسلامي توصيه ميکنند که در اخذ زکات مراعات حال زکات دهندگان گردد و عذرهاي آنان را زمامدار اسلامي بپذيرد و بر آنان آسان گيرد. فان شکوا ثقلا او عله، او انقطاع شرب او باله، او احاله ارض اغتمرها غرق او اجحف بها عطش، خففت عنهم بما ترجو ان يصلح به امرهم، و لا يثقلن عليک شيء خففت به الموونه عنهم فانه ذخر يعودون به عليک في عماره بلادک، و تزيين ولايتک، مع استجلابک حسن ثنائهم، و تبجحک باستفاضه العدل فيهم، معتمدا فضل قوتهم، بما ذخرت عندهم من اجمامک لهم، و الثقه منهم بما عودتهم من عدلک عليهم و رفقک بهم، فربما حدث من الامور ما اذا عولت فيه عليهم من بعد احتملوه طيبه انفسهم به.[1]. (اگر از سنگيني ماليات و يا بروز آفات و يا خشکسالي و کمبود باران و يا بروز سيل و يا بي آبي شکايت نمودند و به تو عرض حال کردند، پس بر آنان آسان گير تا آنکه سهل گيريت کار آنان را سامان دهد و مبادا تخفيف و سهل گيري تو در امر اخذ ماليات بر تو سخت باشد. چه اينکه آنچه را تخفيف دادهاي، [صفحه 34] ماليات دهندگان در همياري و مشارکت خود در امر آباداني شهرها و زيبا سازي قلمرو دولت اسلامي، جبران نمايند. مضافا، محبوبيت خود را نزد ايشان افزودهاي و از عدالت و انصاف خود آنان را مسرور ساختهاي و آسايش را براي آنان فراهم و اعتماد خود را نزدشان با عدالت و مهرباني خويش بيشتر ساختهاي و چه بسا اگر رخدادي درامر حکومت روي دهد و رسيدگي به آن را به اين مردم واگذار نمايي، با طيب خاطر و رضايت کامل آن را بپذيرند و به انجام رسانند.)
حکومت اسلامي در اخذ ماليات و عوارض از شهروندان خود ميبايست برنامه ريزي خود را به سمتي سوق دهد که موجب فشار مالي بر صاحبان پيشه و ماليات دهندگان نگردد. تا زماني که رسيدگي به اخذ مستقيم زکات از دامداران و کشاورزان به صورت مدون و برنامه ريزي شده توسط دولت اسلامي انجام نشده است، تنها صاحبان حرف و بازرگانان و صاحبان کسب و پيشه ميباشند که به همراه عوامل اجرايي، کارمندان و کارگزاران دولت ناگزيرند قسمتي از درآمدهاي حکومتي را تامين کنند. طبعا در اين زمينه نيز ميبايست زمامدار اسلامي با توصيه و راهنماي خود به دستگاههاي اجرايي، تمهيداتي به وجود آورد تا بر ماليات دهندگان سخت گيري نگردد. بديهي است
صفحه 33، 34.