دقت در انتخاب و گزينش وزيران و كارگزاران نظام اسلامي











دقت در انتخاب و گزينش وزيران و کارگزاران نظام اسلامي



امام (ع) زمامدار اسلامي را توصيه مي‏نمايد تا در گزينش وزيران و کارگزاران خود کمال

[صفحه 19]

دقت و احتياط را رعايت نمايد. در انجام اين مهم، توصيه‏ي آن حضرت به رهبران نظام اسلامي اين است که وزرا و کارگزاراني را انتخاب نمايند که هيچ سوء سابقه‏اي در ياري حمايت و همکاري با نظام جور و ستم پيشين نداشته باشند. بدين خاطر به اعتقاد امام علي (ع) بدترين کارگزاران کساني‏اند که با حکومت ظالمانه و ستمکار گذشته همکاري داشته‏اند.

ان شر وزرائک من کان للاشرار قبلک وزيرا، و من شرکهم في الاثام فلا يکونن لک بطانه، فانهم اعوان الاثمه، و اخوان الظلمه، و انت واجد منهم خير الخلف ممن له مثل آرائهم ونفاذهم، و ليس عليه مثل آصارهم و اوازارهم و آثامهم، ممن لم يعاون ظالما علي ظلمه، و لا اثما علي اثمه: اولئک اخف عليک موونه، و احسن لک معونه، و احني عليک عطفا، و اقل لغيرک الفا.[1].

(بدترين وزيران تو کساني هستند که وزير ستمکاران بوده‏اند و آناني که در ظلم و جور حکومت‏هاي جائر گذشته شريک بوده‏اند. همانا، آنها دوستان گنهکاران و برادران ستمگران مي‏باشند. بنابراين تو نيز هرگز با آنان پيمان دوستي مبند. با دوري از آنها جانشيناني را خواهي يافت که در رايزني و مشورت و اجراي امور همانند آنها باشند و گناهان و زشتکاري‏هاي آنان را نداشته باشند، کساني که ظالمي را در ستمکاريش ياري نداده باشند و گناهکاري را در گناهش حامي نباشند. اينان بر دوش زمامدار سنگيني نمي‏کنند و حمايت، مهرباني و دوستي‏شان با تو از همه بيش‏تر است.)

پيرامون رعايت توصيه‏ي امام (ع) درانتخاب نکردن وزرا و کارگزاراني که با نظام جور و ستم همکاري داشته‏اند، ابن ابي‏الحديد چنين مطرح مي‏کند که «امام (ع) زمامدار را برحذر مي‏دارد از اينکه جماعتع حامي ستمگران را دوست داشته و آنان را برگزيند، براي

[صفحه 20]

اينکه ستمکاري و تشويق به جور و ستم به صورت عادتي ثابت در آنها باقي مانده است.

پس بعيد است که آنها بتوانند خود را از اين عادت زشت پاک نمايند، براي اينکه حمايت از ستمکاران در آنان به صورت سرشتي غريزي درآمده است. همانا آيات و احاديثي را در قرآن و سنت مي‏يابيم که در آن مسلمانان را از حمايت از ستمکاران برحذر داشته است و ياري رساندن به ظالمان را تحريم نموده است. چه اينکه هر کس ياور ستمکار باشد از جمله‏ي آنان محسوب خواهد شد. خداوند فرموده است که تو اي پيامبر نمي‏بايست جماعت گمراه وتبهکار را ياري رساني، همچنين فرموده است جماعتي را نمي‏يابي که به خداو روز قيامت مومن باشند و ياري رساننده‏ي دشمنان خدا و رسولش باشند». و در حديث- مرفوع- آمده است که در روز قيامت ندا مي‏دهند که کجايند حاميان ستمکاران».[2].

سپس در چگونگي رفتار با وزيران امام (ع) چنين توصيه مي‏فرمايد که وزراي شايسته مي‏بايست کساني باشند که سخن تلخ را به اطلاع زمامدار اسلامي برسانند. زمامدار نيز مي‏بايست آنان را به گرمي پذيرفته و آنان را دوستان خاص خود قرار دهد.

فاتخد اولئک خاصه لخلواتک و حفلاتک، ثم ليکن آثرهم عندک اقولهم بمر الحق لک، و اقلهم مساعده فيما يکون منک مما کره الله لاوليائه، واقعا ذلک من هواک حيث وقع.[3].

(پس وزيران خود را در خلوت و خصوصي بپذير و در مجلس‏هايت آنان را پذيرا باش. و شايسته‏ترين وزيران در نزدت مي‏بايست کسي باشد که حق را هر چند تلخ باشد بيش‏تر به تو گويد و در اعمالي که از روي هواهاي نفساني از تو سر زند و در آنچه خداوند براي دوستانش ناشايست مي‏داند کم‏تر تو را ياريگر و حامي باشد.)



صفحه 19، 20.





  1. نهج‏البلاغه نامه‏ي 53.
  2. نهج‏البلاغه، ابن ابي‏الحديد، ص 124.
  3. نهج‏البلاغه، نامه‏ي 53.