مواريث امامت و امام حسن و امام حسين و امام سجّاد

شيخ کليني در کتاب اصول کافي از قول سليم بن قيس[1] چنين آورده است:

من شاهد وصيّت اميرالمؤمنين(ع) به فرزندش حسن (ع) بودم. آن حضرت پس از انجام وصيّت، حسين (ع) و محمد حنفيه و همه‏ي پسرها و بزرگان شيعيانش و خانواده‏اش را بر آن گواه گرفت. و آنگاه کتاب و سلاح خود را به فرزندش حسن (ع) تحويل داد و گفت:

پسرم! رسول خدا به من امر فرموده است که تو را وصي خود گردانم و کتابها و اسلحه‏ام را به تو تحويل دهم؛ همانطور که رسول خدا (ص) مرا وصي خود قرار داد و کتابها و اسلحه‏اش را به من سپرد.

و نيز فرمان داده است تا به تو دستور دهم که چون مرگت فرا رسد، آنها را به برادرت حسين (ع) تحويل دهي.

سپس اميرالمؤمنين (ع) روي به جانب حسين (ع) کرد و به او فرمود: و رسول خدا (ص) تو را نيز فرمان داده است که آنها را بدين پسر خويش[ علي بن الحسين (ع]) تحويل دهي.

سپس دست علي بن الحسين (ع) را گرفت و فرمود: و رسول خدا (ص) تو را نيز فرمان داده است تا آنها را به پسرت محمد تحويل دهي و از جانب رسول خدا (ص) و من به او سلام برسان.[2].

و باز در کتاب کافي و بصائر الدرجات چنين آمده است:

حمران[3] مي‏گويد: از ابوجعفر، امام باقر (ع) در مورد صحيفه‏ي مهر و موم شده‏اي که نزد «ام سلمه» به وديعت نهاده شده بود و مردم درباره‏ي آن سخن مي‏گفتند سؤال نمودم.

[صفحه 4]

امام باقر (ع) فرمود:

رسول خدا را چون اجل فرا رسيد، علي (ع) علم و اسلحه آن حضرت و هر چه را نزد او بود[ از مواريث امامت] به ارث برد.

[اين علوم و معارف و سلاح رسول خدا (ص) همچنان نزد اميرالمؤمنين (ع) بود] تا اينکه به حسن (ع) و پس از او به حسين (ع) رسيد. در اين موقع چون ما از غلبه‏ي دشمنان بيم داشتيم، اين بود که آنها را [جدم حسين (ع]) نزد «ام سلمه» به امانت سپرد و بعد از آن علي بن الحسين (ع) آنها را از ام سلمه باز ستاند.

من گفتم: بسيار خوب [بنابراين] سپس به پدرت رسيد، و بعد از آن نزد تو بوده و به تو رسيده است.

امام باقر (ع) پاسخ داد: آري، همينطور است.[4].

و نيز از عمر بن ابان[5] روايت شده است[6] که گفت: از حضرت امام جعفر صادق در مورد صحيفه‏ي سر به مهري که نزد «ام المؤمنين ام سلمه» به امامت نهاده شده بود، و مردم از آن سخن مي‏گفتند جويا شدم. امام در پاسخ فرمود:

هنگامي که رسول خدا (ص) درگذشت، علي (ع) دانش و سلاح و هر آنچه را نزد آن حضرت بود[ از مواريث امامت] از او به ارث برد و همچنان نزدش بود تا اينکه به فرزندش حسن (ع)، و بعد از او به حسين (ع) رسيد.

[در اينجا من صبر نکرده به دنبال سخنان امام] عرض کردم: بعد از امام حسين (ع) آنها به علي بن الحسين (ع)، و از او به فرزندش[ امام باقر (ع]) رسيد و از او هم به شما منتقل شده است؟

امام صادق (ع) فرمود: آري همينطور است.

[صفحه 5]

در کتاب غيبت شيخ طوسي، و مناقب ابن شهر آشوب، و بحارالانوار مجلسي، از قول فضيل[7] چنين آمده است: ابوجعفر، امام محمد باقر (ع) به من فرمود:

در همان هنگام که حسين (ع) عازم حرکت به سوي عراق بود، وصيت نامه‏ي پيغمبر (ص) و کتابها و ديگر اشياي آن حضرت را به امانت نزد «ام سلمه» گذاشت و به او فرمود: وقتي که پسر بزرگترم به تو مراجعه کرد، آنچه را که به تو امانت سپرده‏ام به او تسليم کن.

پس از اينکه حسين (ع) به شهادت رسيد، علي بن الحسين نزد ام سلمه رفت، و آن بانو هم تمامي اشيايي را که حسين (ع) به امانت نزدش نهاده بود، به امام سجّاد (ع) تحويل داد.[8].

و نيز در کتاب کافي، و اعلام الوري، و مناقب ابن شهر آشوب، و بحارالانوار مجلسي، از ابوبکر حضرمي[9] روايت شده است - لفظ از کافي است - که امام صادق (ع) فرمود:

حسين (ع) در آن هنگام که به سوي عراق عزيمت مي‏فرمود، کتابها و وصيت نامه را نزد «ام سلمه» به امانت نهاد.

[اينها همچنان نزد آن بانو بود] تا اينکه عليّ بن الحسين (ع) بازگشت و[ ام سلمه] همه‏ي آنها را به وي تحويل داد.[10].

و البته اينها به غير از آن وصيّتي است که امام در کربلا به همراه آنچه که امامي از امام ديگر به ميراث مي‏برد به امانت به دخترش فاطمه سپرد و او بعدها به علي بن الحسين (ع)

[صفحه 6]

تحويل داد؛ زيرا در آن ايام، امام سجاد (ع) به سختي بيمار بود.

صفحه 4، 5، 6.

---

1. سليم بن قيس ابوصادق الهلالي العامري از جمله اصحاب اميرالمؤمنين (ع) بوده است که ساير ائمه تا حضرت سجاد (ع) را نيز درک کرده است. (قاموس الرجال، ج4، ص445).
2. کافي، ج1، ص298 -297؛ وافي، ج2، ص79.
3. ابوحمزه يا ابوالحسن، حمران بن اعين شيباني، مردي تابعي و مورد قبول و اطمينان بوده است و از امام باقر و امام صادق (ع) روايت کرده است. به قاموس الرجال (ج4، ص413) مراجعه نماييد.
4. کافي، ج1، ص235؛ بصائر الدرجات، ص177 و 186 و 188 و وافي، ج2، ص132.
5. ابوحفص، عمر بن ابان کلبي کوفي از جمله اصحاب امام جعفر صادق (ع) بوده است. (معجم رجال الحديث، ج13، ص12).
6. کافي، ج1، ص236؛ بصائر الدرجات، ص184 و 177؛ وافي، ج2، ص133.
7. ابوالقاسم، فضيل بن يسار آزاد کرده" بني نهد" از اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) بوده است. (قاموس الرجال، ج7، ص343).
8. کتاب الغيبه شيخ طوسي (تبريز- 1323 ه’) ص128، مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص172؛ بحارالانوار، ج26، ص18.
9. ابوبکر حضرمي، عبدالله بن محمد نام دارد و از امام صادق (ع) احاديث بسياري روايت کرده است. (قاموس الرجال، ج16، ص15).
10. کافي، ج1، ص304؛ اعلام الوري، ص152؛ بحارالانوار، ج46، ص19؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص172.